Ερωτηματικά που “πονούν” για την αξιοποίηση του Ορυκτού Πλούτου

[του Πέτρου Τζεφέρη] [by Tzeferis Peter]

Σήμερα, ο Ορυκτός μας Πλούτος προβάλλεται από τις τηλεοπτικές και άλλες Κασσάνδρες ως εργαλείο εξόδου μας από την οικονομική κρίση. Πίσω όμως από  την προβολή στοιχίζονται και ένα σύνολο απο ερωτηματικά που αφορούν τους διαχρονικούς διαχειριστές της τύχης του, άλλοτε και σήμερα.

•  Για παράδειγμα, γιατί σήμερα που η εξάρτηση από εισαγόμενες πρώτες ύλες διεθνώς μεγαλώνει, δεν διαθέτουμε μια σταθερή στους στόχους της (αλλά συγχρόνως ανατροφοδοτούμενη) πολιτική αναφορικά με τη διαχείριση των εγχώριων Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΟΠΥ) τις οποίες διαθέτουμε; Η οποία θα μπορούσε να αποτελεί πρότυπο για την ΕΕ που στο κάτω-κάτω, σε μεγάλο βαθμό, δεν διαθέτει σπουδαίες ΟΠΥ;
• Γιατι δεν έχουμε αξιοποιήσει τους δημόσιους μεταλλευτικούς χώρους, τη μεταλλευτική μας προίκα;
• Γιατί δεν έχουμε προχωρήσει ικανοποιητικά το θέμα της χωροθέτησης των λατομείων αδρανών με την θέσπιση των λατομικών ζωνών (35 χρόνια μετά τον Ν.1428/84 και 2 χρόνια μετά τον Ν. 4512); Γιατί οι ενεργοποιημένες λατομικές περιοχές ελάχιστα ξεπερνούν το 50% του παραγωγικού δυναμικού ενώ παράλληλα έναν μεγάλο μέρος εξακολουθεί να παραμένει εκτός αυτών είτε νόμιμα είτε παράνομα, ευνοώντας έτσι την παράνομη εξόρυξη η οποία πέρα από τις οικονομικές συνέπειες, υποκινεί την αυθαίρετη δόμηση αλλά και την βάναυση (και συνήθως χωρίς κυρώσεις) προσβολή του περιβάλλοντος;
• Γιατί τα ατυχήματα δεν δείχνουν να περιορίζονται ενώ η νομοθεσία είναι τόσο αυστηρή και όλοι ασχολούνται με τα θέματα ασφάλειας και εκτίμησης του επαγγελματικού κινδύνου;
• Γιατί δεν έχουμε περιορίσει τη γραφειοκρατία και την πολυνομία στην αδειοδότηση των μεταλλευτικών/λατομικών  επιχειρήσεων αλλά και δεν έχουμε αυξήσει τα έσοδα του δημοσίου από την εκμετάλλευση των ΟΠΥ;
•  Γιατί η χρονική διάρκεια της αδειοδότησης δεν γίνεται με κριτήριο την μέγιστη δυνατή απόληψη των κοιτασμάτων και η αποκατάσταση των χώρων διατάραξης με κριτήριο την συμβατότητά τους με το άμεσο περιβάλλον και την προώθηση μελλοντικών χρήσεων στα πλαίσια του χωροταξικού της εκάστοτε περιοχής;
• Γιατί δεν διαθέτουμε ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα βέλτιστης αξιοποίησης (ή έστω σταδιακής απεξάρτησης) των εγχώριων λιγνιτών με σαφείς περιβαλλοντικούς κανόνες που θα μας επιτρέπουν να μην “κρύβουμε” την ύπαρξή τους, όπως κάνουν οι πολιτικοί μας που τους έχουν πλήρως εξαφανίσει από τις ατζέντες τους;
• Γιατί δεν έχουμε αναδείξει και αξιοποιήσει την μεταλλευτική μας κληρονομιά;
• Γιατί δεν παράγουμε ανοξείδωτο χάλυβα στον τόπο μας από εγχώριες πηγές, ενώ διαθέτουμε τις ΟΠΥ για την παραγωγή του; Γιατί δεν παράγουμε πλέον σιδηροχρώμιο στον τόπο μας; Γιατί κάθε χρόνο αναρωτιόμαστε αν θα συνεχίσουμε να παράγουμε και σιδηρονικέλιο; Γιατί, αλήθεια, δεν έχουμε καμία υδρομεταλλουργία στον τόπο μας όταν ειδικοί επιστήμονες τη θεωρούν ως το μέλλον της μεταλλουργίας, επειδή μπορεί να επεξεργαστεί τα πολύ φτωχά μεταλλεύματα και να δώσει λύσεις σε ειδικά προβλήματα; Γιατί, δεν έχουμε μεταλλουργία χρυσού ενώ θα μπορούσαμε να είμαστε μία από τις μεγαλύτερες χρυσοπαραγωγούς χώρες της Ευρώπης;
•  Γιατί οι τοπικές κοινωνίες είναι κατά κανόνα δύσπιστες τόσο απέναντι στην εταιρική υπευθυνότητα, όσο και στις παρεμβάσεις πολιτείας κι επιστημονικών φορέων;

Σήμερα, που όλες οι χώρες που διαθέτουν φυσικούς και ορυκτούς πόρους προσπαθούν να εφαρμόσουν γεωπολιτική φυσικών πόρων και η ΕΕ έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται τις πολιτικές αυτές και να προβληματίζεται για τη δική της πολιτική, προτείνοντας για πρώτη φορά γεωοικονομία φυσικών πόρων και «διπλωματία για τις πρώτες ύλες» με σκοπό την εξασφάλιση της πρόσβασης στις πρώτες ύλες (πρωτοβουλία Günter Verheugen και εντεύθεν), εμείς τυρβάζουμε περί άλλα. Αγνοώντας ή υποτιμώντας τους φυσικούς πόρους προσδοκούμε την οικονομική σωτηρία του τόπου μας στο αντίθετο άκρο: στον υπερδιογκωμένο και οικονομικά παθητικό, όπως ήταν επόμενο, τριτογενή τομέα.