Αν κάνουμε μια ελάχιστη ιστορική αναδρομή στην ιστορία του Δίκαιου της Θάλασσας, θα διαπιστώσουμε εύκολα το ρόλο και τα συμφέροντα της Τουρκίας στο θέμα της ελληνικής ΑΟΖ . Η Τουρκία και η Βενεζουέλα είναι δύο κράτη που αρνήθηκαν να υπογράψουν την Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας το 1982 και αρνούνται μέχρι σήμερα να προσχωρήσουν σ’ αυτήν. Το πρόβλημά τους είναι σε μεγάλο βαθμό παρόμοιο γιατί και τα δύο κράτη έχουν μπροστά στις ακτές τους νησιά που δεν τους ανήκουν. Ο διπλανός χάρτης δείχνει ξεκάθαρα το πρόβλημα της Βενεζουέλας, εφόσον η ύπαρξη νησιών απέναντι από τις ακτές της, της δίνει τη δυνατότητα για μια πολύ περιορισμένη ΑΟΖ, όπως το ίδιο συμβαίνει τηρουμένων των αναλογιών και με την Τουρκία.
Επίσης, ο παρακάτω χάρτης δείχνει ξεκάθαρα την οριοθέτηση της ΑΟΖ της Ελλάδας με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας, χάρτης που σημειωτέον δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα από τους Ισραηλινούς (αναγνωρίζοντας έμεσα την ελληνική ΑΟΖ) καθώς και στην ελληνική πολιτική ηγεσία, περιγράφοντας την πορεία που προτείνεται να έχει ο αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου που θα παράγεται στο κοίτασμα Λεβιάθαν από την αμερικανική εταιρεία Νoble Εnergy Ltd στην Ευρώπη μέσω υποθαλάσσιου αγωγού που θα περνά από την Ελλάδα.
Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς το λόγο που η Τουρκία δεν επιθυμεί καμία διαπραγμάτευση με την Ελλάδα σχετικά με την οριοθέτηση της ΑΟΖ στο Αιγαίο Πέλαγος. Από τον ίδιο χάρτη διαπιστώνουμε επίσης τη μεγάλη “ζημιά” που προκαλεί στην Τουρκία το Καστελόριζο (και οι Νότιες Σποράδες εκ των οποίων οι Μεγίστη, Ρω και Στρογγύλη είναι κατοικούμενες άρα διαθέτουν Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη ), διαμορφώνοντας ένα πραγματικό εμπόδιο για τα σχέδιά τους στην Μεσόγειο. Τέλος, ο ίδιος χάρτης οριοθετεί τις ΑΟΖ Κύπρου και Αιγύπτου, όπου ξεκάθαρα φαίνεται ότι η Τουρκία δεν έχει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο.
Από τα παραπάνω πραγματικά στοιχεία, προκύπτει ακριβώς το σημαντικό γεωστρατηγικό πρόβλημα της Τουρκίας, η οποία διαθέτει έναντι της Ελλάδας μια πολύ περιορισμένη ΑΟΖ στο Αιγαίο Πέλαγος, μιας και απέναντι από τις ακτές της υπάρχουν ελληνικά νησιά που (πρέπει να) διαθέτουν δικές τους ΑΟΖ, και προφανώς και δικές τους υφαλοκρηπίδες, όπως άλλωστε ορίζει το άρθρο 121 της Συνθήκης του Δίκαιου της Θάλασσας. Δεν γνωρίζω αν η Τουρκία είναι έτοιμη να δημιουργήσει μια Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) στην Μεσόγειο, εντούτοις το έκανε (από τα τέλη του 1986) στην Μαύρη Θάλασσα (BSEC), αγνοώντας την Διεθνή Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας και μάλιστα εκεί γνωρίζω καλώς ότι έχει ειδικό ενεργό ρόλο απέναντι στις υπόλοιπες χώρες ανταγωνιζόμενη με αξιώσεις τη Ρωσία.
Είναι όμως ευλόγως αναμενόμενο, οι Τούρκοι να αρνούνται να δώσουν δικαιώματα ΑΟΖ στην Κρήτη και στα Δωδεκάνησα (Καστελόριζο, Στρογγύλη κλπ) και παράλληλα με αυτή την τοποθέτηση προσδοκούν σε εξασφάλιση θαλάσσιων συνόρων με την Αίγυπτο, η οποία από την πλευρά της “φαίνεται” ότι αποδέχεται μια τέτοια εξέλιξη που δεν δίνει δικαιώματα ΑΟΖ στα ελληνικά νησιά. Η Αίγυπτος θα μπορούσε να διαθέτει θαλάσσια σύνορα με τη Τουρκία μόνο αν δεν αναγνωρισθούν τα δικαιώματα ΑΟΖ του Καστελόριζου. Ο νοών νοήτω.
Και το χειρότερο για μας είναι πως η Ελλάδα, εδώ και χρόνια, δεν άδραξε την ευκαιρία μαζί με την κυπριακή πλευρά (η οποία δικαίως και ευφυώς έχει από χρόνια αναγνωρίσει μονομερώς τη δική της!) να προχωρήσουν στην οριοθέτηση της ΑΟΖ των δυο κρατών, η οποία θα δημιουργούσε μόνιμα θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο και θα εξασφάλιζε συνεργασία στην εκμετάλλευση της αλιείας και του ενδεχόμενου υποθαλάσσιου ορυκτού πλούτου της περιοχής (όχι μόνο του πετρελαίου αλλά και σπάνιων γαιών κλπ)!
Το διαχρονικό ερώτημα προς τους πολιτικούς μας είναι: “Αλήθεια, πώς από μια θέση καθαρής a priori γεωστρατηγικής υπεροχής, η Ελλάδα, εχει καταφέρει να κινδυνεύει σήμερα να χάσει τα ήδη κεκτημένα της σύμφωνα με το διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας;”
[by Dr.Tzeferis Peter]