Ίχνη πάνω στις πέτρες, χιλιάδων χρόνων, που το αδυσώπητο φαινόμενο της φθοράς των πάντων δεν κατάφερε να σβήσει. Αυτά τα ανεξίτηλα ίχνη, δίνουν αρκετές φορές απαντήσεις απλές και συγκεκριμένες. Αρκετές φορές όμως δημιουργούν δέος και θαυμασμό γι΄ αυτά που πέτυχαν εκείνοι που άφησαν αυτά τα πέτρινα ίχνη. Κάποιες άλλες φορές βρίσκονται μπροστά μας μέγιστα ανθρώπινα έργα και ζωντανεύει η μυθική εποχή, οι ημίθεοι και οι ήρωες.
Ο λίθος αποτέλεσε από τα πρώτα βήματα του ανθρώπου απαραίτητο και αναντικατάστατο υλικό για την επιβίωση και την επικράτηση του στον πλανήτη. Η λίθινη εποχή κράτησε πάνω από ένα εκατομμύριο χρόνια ως το 3.500 προ Χριστού (στην Μεσόγειο) περίπου.
Τα αρχαία λατομεία είναι μνημεία της φύσης και του ανθρώπου, από τα οποία προήλθαν τα υλικά δομής των μνημείων. Συνιστούν ένα σημαντικό κεφάλαιο γεωλογικής, αρχαιολογικής και ιστορικής σημασίας. Από τα βάθη των αιώνων οι Έλληνες γλύπτες ανακάλυψαν ότι η πέτρα και το μάρμαρο ήταν τα δομικά υλικά με την ξεχωριστή γοητεία, που μπορούσαν, να μετατρέψουν τις άψυχες κατασκευές σε έργα τέχνης.
Και πάνω στο μάρμαρο και την πέτρα δημιούργησαν και διατηρήθηκε η αίγλη του πολιτισμού της αρχαίας Ελλάδας. Τα αρχαία λατομεία διαθέτουν ένα συνδυασμό γεωλογίας πετρολογίας, τεχνολογίας, τέχνης, επινοητικότητας, δημιουργικότητας, κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας. Βρίσκονται από πλευράς μνημειακής αξίας σε ανώτατο βαθμό και χρειάζονται υψηλό βαθμό προστασίας.
Στο σπήλαιο του Πανός στη Βάρη ο Θηραίος Αρχέδημος λαξεύει τον 5ο αιώνα π.Χ. στα τοιχώματα του τη μορφή του λατόμου (ίσως του εαυτού του!) και διαμορφώνει το σπήλαιο «σε άντρο λατρείας των Νυμφών του Πανός και μιας ένθρονης θεότητας (Κυβέλη ;)» (βλ. Φωτ.)
Στο θέατρο Διονύσου στη ΝΑ πλαγιά της Ακρόπολης των Αθηνών σε θρόνο που δημιουργήθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. (επί Λυκούργου), σε εξέχουσα θέση, υπάρχει ακόμα λαξεμένη η λέξη «λιθοκώπων», δείγμα της εκτίμησης που απολάμβαναν, οι λαξευτές της πέτρας και του μαρμάρου.
Ξεκινάμε σήμερα την εισαγωγική παρουσίαση των αρχαίων λατομείων της Κρήτης, με την πολύτιμη βοήθεια του κ. Σ. Μανωλιούδη, που έχει άλλωστε εκδώσει το πρώτο βιβλίο για το θέμα:
http://www.oryktosploutos.net/2018/02/blog-post_7.html
Το μωσαϊκό των πετρωμάτων έδωσε τα υλικά για τη δόμηση ανακτόρων τειχών λιμενικών έργων και οικοδομημάτων τα οποία αποτελούσαν την έκφραση του πολιτισμού κάθε εποχής. Τα περίτεχνα μινωικά οικοδομήματα, τα λίθινα κομψοτεχνήματα κατά βάση είχαν ως πρώτες ύλες γηγενή υλικά.
