Το βραβευμένο εκπαιδευτικό βίντεο «Λιθοξόοι Μαΐστορες» παρουσιάζει όλες τις παραδοσιακές τεχνικές που χρησιμοποιούσαν οι μαρμαράδες από την εξόρυξη του μαρμάρου μέχρι τη μορφοποίησή του σε κάποιο εργαστήριο της περιοχής και το τελικό έργο.
Αποτελεί συνοδευτικό υλικό των εκθεμάτων στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο της Τήνου, το πρώτο του είδους του στην Ελλάδα, που δημιουργήθηκε και λειτουργεί από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ).
Στο Μουσείο παρουσιάζεται η τεχνολογία του μαρμάρου, υλικού που κατέχει ιδιαίτερη θέση στην αρχιτεκτονική και την τέχνη της Ελλάδας από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας. Ταυτόχρονα, με την έμφαση που δίνεται στην προβιομηχανική και πρωτοβιομηχανική Τήνο, του σημαντικότερου νεοελληνικού κέντρου μαρμαροτεχνίας, αναδεικνύεται το κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο στο οποίο αναπτύχθηκαν τα τοπικά εργαστήρια.
Η πλούσια συλλογή ποικίλων αυθεντικών αντικειμένων που εκτίθεται στο Μουσείο συνδυάζεται με τις αλληλένδετες αναπαραστάσεις λατομείου και εργαστηρίου μαρμαροτεχνίας αλλά και με την προβολή του παρακάτω βίντεο.
Με τον τρόπο αυτό, οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν με τρόπο ζωντανό και εύληπτο τη διαδρομή του μαρμάρου από την πρώτη ύλη έως το ολοκληρωμένο προϊόν, μέσα από τις διαδικασίες που αφορούν την εξόρυξη, την πρώτη επεξεργασία και μεταφορά του μαρμάρου (λατομείο), καθώς και τη διαμόρφωση και διακόσμηση ενός μαρμάρινου έργου (εργαστήριο).
Με την εξόρυξη του όγκου ακολουθούσε η πρώτη λάξευση ή “πελέκηση”. Με τον τρόπο αυτό έφευγε το περιττό βάρος και γινόταν ευκολότερη η μεταφορά. Τα κιονόκρανα, οι κολόνες και διάφορα μισοτελειωμένα αγάλματα που βρέθηκαν σε αρχαία λατομεία μαρμάρου ενισχύουν αυτή την πεποίθηση.
Τα λαξεύματα, όταν δεν έχουν παρέμβει χωματουργικά μηχανήματα, διατηρούν πολλές πολύτιμες πληροφορίες για τον τρόπο πελεκήματος, για την λειτουργία των κατασκευών αυτών και εν τέλει για την τεχνολογία της εποχής εκείνης. Αποτελούν αναμφισβήτητα ένα μεγάλο εθνικό κεφάλαιο γεωλογικής, αρχαιολογικής και ιστορικής σπουδαιότητας.
Στη δεκαετία του 1950 ο Ορλάνδος πραγματεύεται τα δομικά υλικά των αρχαίων Ελλήνων με ιδιαίτερη έμφαση στο λίθο, τα χρησιμοποιούμενα εργαλεία και τις τεχνικές εξόρυξης (Ορλάνδος, Α. 1955-58). Ο Ορλάνδος στην εργασία του αυτή έχει εξηγήσει πως γινόταν η εξόρυξη των μονόλιθων κιόνων με την όρυξη διακτυλιοειδών αυλάκων 40-60 εκ. που επέτρεπαν στους λατόμους να στέκονται και να εργάζονται προχωρώντας σε βάθος την εξόρυξη, όσο χρειαζόταν ώστε να έχουμε το επιθυμητό ύψος του κίονα. Στη συνέχεια γινόταν απόσπασή του με υποσκαφή
Η μεταφορά των όγκων ήταν επίσης μια επίπονη αλλά και πολλές φορές ευφάνταστη διαδικασία με πλακόστρωτους δρόμους λιθαγωγίας και ειδικές κυλίστρες και τη χρήση σχοινιών, τροχαλιών κλπ. Οσο δε για την θαλάσσια μεταφορά, η φόρτωση γινόταν με προσάραξη του πλοίου σε έκχωμα ή ανύψωση των όγκων με μηχανικά μέσα, ενώ ειδικά οι Ρωμαίοι είχαν ναυπηγήσει ειδικά ιστιοφόρα τις Naves Lapidariae για τις μεταφορές αυτές. Ενας άλλος τρόπος θαλάσσιας μεταφοράς ήταν το κρέμασμα του όγκου ανάμεσα σε δύο πλεούμενα, ετσι ώστε η άνωση του νερού να μειώνει το βάρος του όγκου.