Οι ορυκτές πρώτες ύλες φέρνουν την «πράσινη» ενέργεια
Συμβαίνει επίσης η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές με στόχο την ολοκληρωτική μετάβαση στην αποκαλούμενη «πράσινη» ενέργεια, να αποτελεί βασική επιλογή και επιδίωξη της επιστημονικής άποψης που θέλει με τον τρόπο αυτό να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και μέσα από αυτό να σταματήσει την κλιματική αλλαγή, εφόσον βέβαια υφίσταται κάτι τέτοιο, και με ότι αυτό συνεπάγεται και σημαίνει.
Με τον σταδιακό, και όπως προβλέπεται πλήρη αποκλεισμό, χρήσης λιθανθράκων (π.χ. λιγνίτης) και υδρογονανθράκων (π.χ. πετρέλαιο), το βάρος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας πέφτει συνολικά στις ανανεώσιμες πηγές (π.χ. ήλιος, άνεμος, γεωθερμία). Με την ζήτηση και κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας διαρκώς αυξανόμενες, θα χρειαστούν χωρίς αμφιβολία τεράστιες κατασκευαστικές παρεμβάσεις εγκατάστασης ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών μονάδων. Την ίδια στιγμή η ηλεκτροκίνηση αυτοκινήτων, άλλων οχημάτων και των περισσότερων βιομηχανικών κύκλων απαιτεί ήδη την κατασκευαστική αύξηση μπαταριών λιθίου και ανοδικές τάσεις για περισσότερο ηλεκτρικό δυναμικό, με ορίζοντα τα επόμενα 20-30 χρόνια.
Οι τεχνολογίες που απαιτούνται για την παραγωγική αξιοποίηση των ήπιων πηγών ενέργειας αλλά και την κατασκευή ηλεκτρικών αυτοκινήτων είναι στην πλειοψηφία τους νέες και καινοτόμες, και υποστηρίζονται απαραίτητα και απόλυτα από συγκεκριμένες ορυκτές πρώτες ύλες (6). Έρχονται έτσι στο κοιτασματολογικό και
μεταλλευτικό προσκήνιο ορυκτά και μέταλλα που χαρακτηρίζονται κρίσιμα (7), όπως το λίθιο, το κοβάλτιο, ο γραφίτης, το βανάδιο, οι σπάνιες γαίες, αλλά και τα πιο γνωστά όπως είναι το νικέλιο, ο χαλκός, το μαγγάνιο, ο μόλυβδος, το ασήμι και άλλα. Για τους μαγνήτες μιας ανεμογεννήτριας χρειάζονται για παράδειγμα μεγάλες ποσότητες των σπανίων γαιών νεοδύμιου και δυσπρόσιου. Ένα κανονικό αυτοκίνητο χρειάζεται 20 κιλά χαλκό, 4 κιλά νικέλιο, 10 κιλά ψευδάργυρο, 0 κιλά κοβάλτιο και 10 κιλά μόλυβδο. Οι αντίστοιχες ποσότητες για ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο είναι 70 κιλά χαλκός, 46 κιλά νικέλιο, 17 κιλά ψευδάργυρος, 14 κιλά κοβάλτιο και 12 κιλά μόλυβδος (8).
Είναι σαφές λοιπόν για να πετύχουν και να είναι εφικτοί και υλοποιήσιμοι οι στόχοι της «απανθράκωσης» και «ηλεκτροκίνησης» της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, είναι απαραίτητη η πολλαπλάσια αύξηση εξόρυξης και παραγωγής των απαραίτητων ορυκτών πρώτων υλών. Όσοι ονειρεύονται ή αν θέλετε επιλέγουν να σταματήσουν την κλιματική αλλαγή στη βάση μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα οφείλουν να δεχτούν την αύξηση λειτουργίας περισσότερων μεταλλείων σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Να αξιοποιηθούν δηλαδή στο έπακρο οι κοιτασματολογικές πηγές της Ευρώπης, η μεταποιητική βιομηχανία της οποίας ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί, αφού είναι σήμερα άκρως εξαρτώμενη από εισαγωγές των περισσότερων ορυκτών πρώτων υλών. Εξόρυξη όμως και μεταλλευτική παραγωγή που εμποδίζεται και ακυρώνεται σήμερα από τις ίδιες ομάδες ακτιβιστών, πολιτικές δυνάμεις και κυβερνήσεις που υποτίθεται ότι υποστηρίζουν τους κλιματικούς στόχους τους οποίους έτσι δεν πρόκειται ποτέ να πετύχουν.
Βαδίζουν συνεπώς οι κοινωνίες σήμερα σε ένα αντιφατικό δρόμο και εκ των πραγμάτων αυτοαναιρούνται με τον τρόπο που χειρίζονται και αντιμετωπίζουν τους στόχους που θέτουν. Από τη μια να σταματήσει η κλιματική αλλαγή και από την άλλη να κλείσουν όλα τα μεταλλεία. Και είναι σίγουρο ότι έτσι που εξελίσσεται η κατάσταση ούτε οι ανεμογεννήτριες που χρειάζονται θα μπορέσουν να εγκατασταθούν, ούτε τα 50 εκ προγραμματισμένα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μέχρι το 2030 να κατασκευαστούν.
Ο στόχος μιας ολοκληρωτικά ηλεκτροκίνητης κοινωνίας θα απαιτήσει τεράστιες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας (να σημειωθεί εδω και η αύξηση κατανάλωσης λόγω της ραγδαίας ανόδου του παγκόσμιου πληθυσμού), και είναι σχεδόν βέβαιο ότι κάτι τέτοιο δεν θα μπορέσει να υπάρξει ακόμη και αν όλες οι βουνοκορυφές, οι πεδιάδες, οι θάλασσες καλυφθούν και γεμίσουν ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά. Θα ανοίγει κανείς την πόρτα ή το παράθυρο του σπιτιού του και θα βλέπει μπροστά και δίπλα του ανεμογεννήτρια. Και τότε ίσως αλλάξει το τροπάριο και το περιεχόμενο της αντίδρασης. Σε 20-30 χρόνια, όχι μόνο δεν θα μιλάει
κανείς για την κλιματική αλλαγή, αλλά θα την έχει ξεχάσει κιόλας!
Αντιφατικές προσεγγίσεις και αβεβαιότητα για το μέλλον
Τι θα μείνει όμως όταν ο κύκλος κλείσει και η «φούσκα» σκάσει; Θα υπάρξει κάποιο θετικό αποτέλεσμα, μετά από όλη αυτή την «υστερική» κοινωνικο-οικονομική διαδρομή και πορεία, την πολιτική υποκρισία και εκμετάλλευση, τις τεράστιες δαπάνες, και κυρίως την χειραγώγιση πολιτών όλων των ηλικιών; Και ναι και όχι.
Ναι, γιατί η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή συνέβαλλε στην μετάβαση σε νέες μορφές ενέργειας με ευεργετικές επιπτώσεις και οφέλη στην βιώσιμη διαχείριση του περιβάλλοντος, στην προώθηση και καθιέρωση της κυκλικής οικονομίας και στην παραγωγική αύξηση ορυκτών πρώτων υλών. Ναι, γιατί οι απαιτήσεις και ανάγκες για νέες τεχνολογίες και καινοτόμες παρεμβάσεις συμπαρέσυραν και συμπεριέλαβαν και άλλους κλάδους της βιομηχανίας, όπως είναι οι λειτουργικές και πρακτικές δυνατότητες της τεχνικής νοημοσύνης, οι προοπτικές και η δυναμική της ανακύκλωσης, οι κάθε είδους ηλεκτρονικές εφαρμογές. Ναι, γιατί το θέμα της κλιματικής αλλαγής, έστω και μέσα από κινδυνολογικές προσεγγίσεις, καθώς και απλοποιημένες και μονοδιάστατες λογικές, κατόρθωσε να συσπειρώσει και να ενώσει πολιτικές ιδεολογίες, κυβερνητικά σχήματα και κοινωνικές πλειοψηφίες, κυρίως βέβαια του «δυτικού» κόσμου, όπου φυσικά το έδαφος είναι πιο «γόνιμο» απέναντι στο καινούριο, το κάπως «εξωτικό» και στο άπιαστο.
Όχι, γιατί λόγω της ανεξέλεγκτης εκμετάλλευσης που παρουσιάζεται, από κάθε άποψη και σε διάφορα επίπεδα, γίνεται αιτία προβολής και «διαφήμισης» αθέμιτων ομάδων, πρόσωπα των οποίων διεκδικούν ακόμη και το βραβείο Νόμπελ. Όχι, γιατί η κλιματική αλλαγή «κλέβει» και κατέχει εικονικά την πρώτη θέση στη «δυτική» κοινωνική ατζέντα, τη στιγμή που άλλα καίρια και σοβαρά θέματα έπρεπε να προηγούνται με διαφορά, όπως για παράδειγμα ο πλανήτης να είναι ασφαλές και δίκαιο μέρος για να ζει κανείς, να δίνονται ίσες ευκαιρίες και δυνατότητες σε όλους, να υπάρχει σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να εκλείψουν οι πόλεμοι και συρράξεις με ανθρώπους να σκοτώνουν ανθρώπους, να προστατεύεται ο κόσμος από κάθε μορφής καταστροφικά φαινόμενα. Όχι, γιατί ενδεχόμενο πισωγύρισμα και ακύρωση των κλιματικών πρωτοβουλιών θα σημαίνει ότι η ανθρωπότητα έχασε «εν τω μεταξύ» πολύτιμο χρόνο για να λύσει τα πραγματικά, συχνά υπαρξιακά, προβλήματα που αντιμετωπίζει.
Είναι φανερό και προκύπτει από τα παραπάνω ότι η ατζέντα της κλιματικής αλλαγής είναι «εικονική», δεν ανταποκρίνεται στη σημερινή πραγματικότητα και δεν παρακολουθεί την εξέλιξη ούτε αντιμετωπίζει αποτελεσματικά βασικές ανάγκες και προβλήματα. Κλιματικές αλλαγές συνέβαιναν πάντοτε και θα συνεχίσουν να συμβαίνουν. Δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Η ένσταση βρίσκεται κυρίως στο γεγονός των τεράστιων μεγεθών που διατίθενται για τις σταματήσουμε, κάτι που δεν κατορθώσαμε να κάνουμε στο παρελθόν και δεν θα μπορέσουμε να το κάνουμε και τώρα. Αυτό που σίγουρα μπορεί να γίνει είναι η πιο αποτελεσματική και ασφαλέστερη πολιτική προστασία. Κάτι που είναι εφικτό σήμερα εφόσον υπάρξει η απαραίτητη κοινωνικο-οικονομική υποστήριξη.
Μοιραζόμαστε όλοι τον ίδιο ουρανό. Έχουμε τα ίδια δικαιώματα πάνω στον πλανήτη. Απλά αντιλαμβανόμαστε και ζούμε την πραγματικότητα με διαφορετικό τρόπο.
[1] https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement
[2] https://www.consilium.europa.eu/en/policies/climate-change/
[3] https://www.schoolstrike4climate.com/
[4] https://www.sgu.se/en/geology-of-sweden/quaternary-geology/
[5] https://www.eea.europa.eu/highlights/natural-hazards-and-technological-accidents
[6]https://www.acatech.de/Publikation/raw-materials-for-the-energy-transition-securing-a-reliable-and-sustainable-supply/
[7] https://setis.ec.europa.eu/critical-materials-in-low-carbon-technologies
[8] https://www.ft.com/content/44af43da-a1d6-11e7-8d56-98a09be71849
Κλιματική αλλαγή, «πράσινη» ενέργεια, ορυκτές πρώτες ύλες: Από τον μύθο στην πραγματικότητα (Ι)