Η κοιλάδα της Σούριζας: μια βιομηχανική περιοχή του αρχαίου Μεταλλευτικού Λαυρίου (Ι)

ΕΙΚΟΝΑ 1: Δορυφορική φωτογραφία από Google Earth. Ο αρχαιολογικός χώρος κοιλάδας Σούριζας (Δρυμού) η λεγόμενη “ανασκαφή Ε. Κακαβογιάννη”.

ΕΙΚΟΝΑ 2: Ανασκαφικές εργασίες Ε. Κακαβογιάννη στην Σούριζα (Δρυμός).

[Από Δ. Μπίτζιο Dr. Γεωλόγο – Κοιτασματολόγο] [by Dr. D. Bitzios]
[Από Δρ. Π. Τζεφέρη] [by Dr. Petros Tzeferis]

ΕΙΚΟΝΑ 3: Αποτύπωση των εγκαταστάσεων εμπλουτισμού μεταλλευμάτων και μεταλλείων της κοιλάδας της Σούριζας.

Η κοιλάδα της Σούριζας είναι μία εντυπωσιακή αρχαιολογική περιοχή (Εικόνα 1) με αρχαία μεταλλευτικά επιφανειακά και υπόγεια εξορυκτικά έργα και κυρίως με συγκροτήματα εγκαταστάσεων πλυντηρίων υδρομηχανικού εμπλουτισμού μεταλλεύματος, που βρίσκεται μέσα στο πανέμορφο και καταπράσινο πευκόφυτο Εθνικό Δρυμό του Σουνίου μόλις 9 χλμ. από τη πόλη του Σουνίου πολύ εύκολα προσβάσιμη με συμβατικό αυτοκίνητο.

ΕΙΚΟΝΑ 4: Αρχαίοι υπογείτες μεταλλωρύχοι – δούλοι .

Περιλαμβάνονται δύο σημαντικοί επιμέρους αρχαιολογικοί μεταλλευτικοί χώροι που έχουν ανασκαφεί. Στα υψηλά επίπεδα της κοιλάδας αναπτύσσεται ο χώρος που ονομάζεται “Δρυμός” ή πιο συχνά “ανασκαφή Ε. Κακαβογιάννη” (Εικόνα 2), που είναι επισκέψιμος ενώ προς τα ΝΑ το “Ασκληπιακόν” ή αλλιώς “ανασκαφή Κ. Κονοφάγου”, που παρά το υψηλό ενδιαφέρον του δυστυχώς δεν είναι ακόμη ανοιχτός για το κοινό.

ΕΙΚΟΝΑ 5: Αρχαία στοά στη Σούριζα. Θάλαμος εκμετάλλευσης αργυρομολυβδούχου μεταλλεύματος. Οι κενοί χώροι, λόγω αφαίρεσης του μεταλλεύματος, υποστηρίζονταν με στύλους, οι λεγόμενοι “όρμοι” ή “μεσοκρινείς”.

ΕΙΚΟΝΑ 6: Το αργυρομολυβδούχο μετάλλευμα που εκμεταλλεύονταν οι αρχαίοι μεταλλευτές του Λαυρίου. Κατά κύριο λόγο κερουσίτης (PbCO3) και σε μικρότερη αναλογία γαληνίτη (PbS).

Βέβαια υπάρχουν και άλλες περιοχές με πλυντήρια εμπλουτισμού στο αρχαίο Λαύριο όπως η γειτονική κοιλάδα Μπότσαρη, το Μπερτσέκο, τα Μεγάλα Πεύκα, η Αγριλέζα, το Δημολιάκι, η Συντερίνα κ.α., όμως η κοιλάδα της Σούριζας λόγω της μεγάλης πυκνότητας των αρχαίων εγκαταστάσεων των πλυντηρίων (Εικόνα 3) αποτελούσε κατά την αρχαία εποχή και κυρίως κατά τους κλασικούς χρόνους ένα από τα σημαντικότερα βιομηχανικά κέντρα του αρχαίου Λαυρίου.

ΕΙΚΟΝΑ 7: Σύστημα Θραύσης και Λειοτρίβησης του εξορυγμένου μεταλλεύματος.

Οι αρχαίοι μεταλλευτές (Εικόνα 4) εξόρυσσαν μέσα από ένα δαιδαλώδες δίκτυο υπόγειων εργασιών (Εικόνα 5) το αργυρομολυβδούχο μετάλλευμα (Εικόνα 6), που αποτελούνταν από κερουσίτη (PbCO3) και γαληνίτη (PbS) σε αναλογία 9:1 (Κ. Κονοφάγος, 1980). Στη συνέχεια το εξορυγμένο μετάλλευμα περνούσε από το στάδιο της θραύσης σε μαρμάρινες πλάκες και ακολούθως της λειοτρίβησης με τη βοήθεια ηφαιστειακών πλακών (Εικόνα 7), προκειμένου να φθάσει σε διαστάσεις κόκκων < 1mm, οπότε και γίνονταν σαν σιμιγδάλι.

Ο Κ. Κονοφάγος,1980 εκτιμάει ότι οι αρχαίοι μεταλλευτές στο διάστημα 7ο αι. π.Χ. – 1ος αι. π.Χ. εξόρυξαν 13.000.000 τόνους αργυρομολυβδούχου μεταλλεύματος με 20% Pb που περιείχε 400g Ag.

Από τη ποσότητα αυτή 1.000. 000 τόνοι μεταλλεύματος ήταν πλούσιο, με 50% Pb (1000 g Ag) και πήγαινε κατευθείαν για τήξη στις καμίνους. Το υπόλοιπο εξορυγμένο μετάλλευμα των 12.000.000 τόνων, με 17,5% Pb (375 g Ag), λόγω χαμηλής σχετικά περιεκτικότητας σε μεταλλικά στοιχεία, δεν ήταν δυνατόν τεχνικά να κατεργασθεί περαιτέρω σε καμίνους εάν δεν προηγείτο ένας εμπλουτισμός προκειμένου να αυξηθεί η περιεκτικότητά του σε Pb και Ag.

Η κοιλάδα της Σούριζας: μια βιομηχανική περιοχή του αρχαίου Μεταλλευτικού Λαυρίου (ΙΙ)

Η κοιλάδα της Σούριζας: μια βιομηχανική περιοχή του αρχαίου Μεταλλευτικού Λαυρίου (ΙΙΙ)