[Από Δ. Μπίτζιο Dr. Γεωλόγο – Κοιτασματολόγο] [by Dr. D. Bitzios]
ΕΟΡΤΑΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΡΧΟΜΟ ΚΑΘΕ ΝΕΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. ΤΙ ΟΜΩΣ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΧΡΟΝΟ ΜΕ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΒΕΒΑΙΑ Η ΥΠΑΡΞΗ ΜΑΣ ;
Ο γεωλογικός χρόνος αποτελεί μία έννοια δύσκολα αντιληπτή από τον άνθρωπο (Εικόνα 1). Η ανθρώπινη εμπειρία με το χρόνο σχετίζεται με την καθημερινότητα, την ιστορία των προγόνων μας ή και με το απώτερο παρελθόν των λίγων χιλιάδων χρόνων και κυρίως με επίκεντρο τον άνθρωπο και το άμεσο περιβάλλον του.
Αντίθετα ο γεωλογικός χρόνος αρχίζει από τη δημιουργία της γης δηλαδή πριν από 4,54 δισεκατομμύρια περίπου χρόνια και υποδιαιρείται με βάση τον πίνακα του γεωλογικού χρόνου, σε “Μέγα-Αιώνες”, σε “Αιώνες” (καμία σχέση με την ανθρώπινη χρονική κλίμακα των αιώνων), σε “Περιόδους” και σε “Εποχές” Ο γεωλογικός χρόνος κλιμακώνεται σε δεκάδες ή εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια και κυρίως σε εκατομμύρια και δισεκατομμύρια χρόνια (Εικόνα 2).
Οι υποδιαιρέσεις του γεωλογικού χρόνου βασίζονται στις οργανωμένες εξετάσεις των απολιθωμάτων, δηλαδή τα “απομεινάρια” παλαιών μορφών ζωής, που είναι πλέον λιθοποιημένα και περιέχονται στα πετρώματα και τα οποία αποτελούν μέθοδο προσδιορισμού της σχετικής ηλικίας των γεωλογικών στρωμάτων και κατά συνέπεια των χρονολογικών οριζόντων. Η τεχνολογική εξέλιξη στον 20ον αιώνα επέτρεψε τη χρήση γεωχρονολογικών και ραδιοχρονολικών μεθόδων για ακριβέστερες και απόλυτες χρονολογήσεις των γεωλογικών χρονικών υποδιαιρέσεων όπως στον Πίνακα του Γεωλογικού Χρόνου της Εικόνας 2.
Ο Γεωλογικός χρόνος στην εξέλιξη της δομής της γης.
Το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα, της σύνδεσης του γεωλογικού χρόνου με την εξέλιξη της δομής της Γης, είναι η μετατόπιση των ηπείρων σε διάφορες χρονικές περιόδους, που εντυπωσιάζει ακόμα και τους πιο ειδικούς.
Ο Γερμανός μετεωρολόγος καθηγητής Άλφρεντ Βέγκενερ στηριζόμενος σε γεωμορφολογικά (μορφή των ηπείρων), παλαιοντολογικά (Εικόνα 3 Β) και γεωλογικά χαρακτηριστικά, διατύπωσε στις αρχές του 20ου αιώνα την θεωρία της μετατόπισης των ηπείρων.
Το Βόρειο τμήμα της Παγγαίας αποτελούσε την Λαυρασία και περιελάμβανε την Βόρειο Αμερική, την Ευρώπη και την Ασία ενώ το Νότιο τμήμα της, η λεγόμενη Γκοτβάνα, την Νότιο Αμερική, την Αφρική, την Ανταρκτική, την Ινδία και την Αυστραλία. Τέλος από την πρώιμη έως τη μέση Κρητιδική Περίοδο, δηλαδή πριν από 130-100 εκατομμύρια χρόνια, η Παγγαία διαχωρίστηκε στις ηπείρους που άρχισαν να απομακρύνονται παίρνοντας τελικά τη σημερινή τους θέση.Πριν περίπου από 1100 εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή κατά τον Μεσοπροτεροζωϊκό αιώνα, υπήρχε μία υπερήπειρος η Ροδινία, που στη συνέχεια πριν από 650 εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή κατά το Νεοπροτεροζωϊκό αιώνα, διαχωρίστηκε σε ηπείρους. Ακολούθως κατά το πέρας του Παλαιοζωικού αιώνα, πριν 250 περίπου εκατομμύρια έτη, οι ήπειροι αυτοί επανενώθηκαν σε μία υπερήπειρο την Παγγαία (Εικόνα 3Α) και η οποία περιβάλλονταν από έναν ωκεανό, την Πανθάλασσα, που εξελίχθηκε στο σημερινό Ειρηνικό ωκεανό.
Scotese Christopher 2017: Animated map of how Earth will look in 250 million years. Tec insider Producer Gene Kim.
https://www.businessinsider.com/how-earth-will-look-250-million-years-map-animation-2017-9
Έτσι λοιπόν η σημερινή εικόνα του πλανήτη με τις διεσπαρμένες ηπείρους και νησιά μέσα στις ωκεάνιες υδάτινες μάζες δεν ήταν πάντα σταθερή και δεδομένη, αλλά παρουσίαζε μια επαναλαμβανόμενη μετατόπιση των ηπείρων, στα πλαίσια του γεωλογικού χρόνου, με αποτέλεσμα την επανένωσή τους σε μία υπερήπειρο και στη συνέχεια τον επαναδιαχωρισμό τους . Ο καθηγητής C. Scotese, σε ένα διδακτικό βίντεο, όπως και άλλοι επιστήμονες θεωρούν ότι η διαδικασία αυτή θα επαναληφθεί και στο μέλλον, οπότε μετά από 250 περίπου εκατομμύρια χρόνια, οι σημερινοί ήπειροι θα συνενωθούν και πάλι, δημιουργώντας στο μέλλον μία νέα υπερήπειρο. Μετά τον εκ νέου διαχωρισμό της υπερηπείρου αυτής σε διαχωρισμένες ηπείρους αναμένεται στο μέλλον να δημιουργηθούν νέα περιβάλλοντα και πιθανώς και νέα είδη ζωής, όπως έγινε και παλαιότερα .
Η μεταβολή του κλίματος της γης στα πλαίσια της πορείας του Γεωλογικού χρόνου.
(Η Συνέχεια, Γεωλογικός Χρόνος IΙ, Το άρθρο με τις βιβλιογραφικές παραπομπές θα ολοκληρωθεί σε πέντε (5) συνέχειες)
[Επιμέλεια: Π. Τζεφέρης]