Του Δρ. Σωτήρη Ν. Καμενόπουλου
Οι σύγχρονοι “πόλεμοι” δεν πραγματοποιούνται πλέον, ούτε κερδίζονται, με όπλα στα ματωμένα πεδία των μαχών. Οι σύγχρονοι “πόλεμοι” κερδίζονται σε διαφορετικά επίπεδα. Επίπεδα τα οποία άλλοι τα παρουσιάζουν ως “δύναμη” ή πιο διπλωματικά: “ισχύς”.
Έτσι υπάρχει η οικονομική ισχύς, η ενεργειακή ισχύς, η ήπια και σκληρή ισχύς (Hard/Soft Power) και η τεχνολογική ισχύς. Ίσως υπάρχουν και άλλες μορφές ισχύος τις οποίες ο αρθρογράφος αγνοεί.
Το θέμα ωστόσο του παρόντος άρθρου είναι η τεχνολογική ισχύς. Τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι οι ΗΠΑ και η “Δύση” γενικότερα, έχουν παραδώσει με τη θέλησή τους (;) και εν γνώσει τους(;) τα ηνία της τεχνολογίας των σπάνιων γαιών στην Κίνα εδώ και αρκετές δεκαετίες. Εάν η χρήση των σπάνιων γαιών επικεντρωνόταν μόνο στις εμπορικές εφαρμογές τότε θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι αυτό δεν είναι και τόσο σημαντικό.
Όταν όμως οι σπάνιες γαίες χρησιμοποιούνται σε εκατοντάδες υπερσύγχρονα στρατιωτικά οπλικά συστήματα (μαγνητικό όπλο, drones, πυραυλικά συστήματα κλπ.), τότε το πράγμα αλλάζει. Τότε, η υπεροχή της τεχνολογικής ισχύος στον τομέα των σπάνιων γαιών επηρεάζει συνολικά το αποτέλεσμα του “σύγχρονου” πολέμου. Τα “δυτικά” Μέσα Ενημέρωσης σπάνια αναφέρουν αυτές τις εξελίξεις καθώς τις αγνοούν ή τις υποβαθμίζουν. Η πιθανή χειραγώγηση ορισμένων “Δυτικών” μέσων ενημέρωσης και πολιτικών προσώπων από το βαθύ Κινεζικό κράτος ίσως παίζει και αυτή τον ρόλο της… ποιός ξέρει;
Η ηγετική θέση της Κίνας στην τεχνολογική ισχύ των σπάνιων γαιών μπορεί να αποτυπωθεί σε δύο εικόνες/δείκτες.
Το ανωτέρω Γράφημα 1 απεικονίζει τον αριθμό των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (πατέντες) στην τεχνολογία των σπάνιων γαιών που έχουν κατατεθεί από τη δεκαετία του ’60 στις ΗΠΑ και στην Κίνα. Οι καταθέσεις των κινεζικών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας αποτελούν εύλογη εξήγηση των δαπανών έρευνας και ανάπτυξης (R&D) και προμηνύουν την προοδευτική/μελλοντική εξέλιξη των αμυντικών συστημάτων και των εμπορικών αγαθών. Το Γράφημα 1 δείχνει ότι η Κίνα ξεπέρασε τις ΗΠΑ σε πατέντες σπάνιων γαιών πριν από 20 χρόνια (δεκαετία 1990). Η συσσωρευμένη κατάθεση των αμερικανικών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, που χρονολογείται από το 1950, υποβαθμίζεται από τα σχετικά πρόσφατα επιτεύγματα της Κίνας.
Τί γίνεται όμως με τις υπόλοιπες “δυτικές” χώρες;Το Γράφημα 2 καταδεικνύει ακόμη μία τραγική πραγματικότητα για τη “Δύση”.
Πράγματι, το Γράφημα 2 απεικονίζει τον αριθμό διπλωμάτων (πατέντες) που έχουν κατατεθεί από τη δεκαετία του ’50 μέχρι σήμερα από τις διάφορες χώρες του κόσμου. Δεν νομίζουμε να χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση η εικόνα αυτή.
Συνοπτικά, τα δεδομένα για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας στην τεχνολογία σπάνιων γαιών (πάνω από 80.000 καταχωρίσεις σε διάστημα 68 ετών) καταδεικνύουν τα εξής:
* Η Κίνα έχει συσσωρεύσει μια υπεροχή 23.000 διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (πατέντες) σε σχέση με τις ΗΠΑ σε μόλις 14 χρόνια.
* Η Κίνα αυτή τη στιγμή καταθέτει ετησίως περισσότερα διπλώματα ευρεσιτεχνίας (πατέντες) σπάνιων γαιών από ό,τι ο υπόλοιπος κόσμος (RoW) συνδυαστικά.
* Μέχρι το 2021 η Κίνα θα έχει συγκεντρώσει περισσότερα διπλώματα ευρεσιτεχνίας (πατέντες) και θα υπερκεράσει όλο τον υπόλοιπο κόσμο (RoW).
* Η γραμμή τάσης δεν αποτελεί θετικό σημάδι για τις ΗΠΑ, την ΕΕ και τον υπόλοιπο κόσμο (RoW).
Η παγκόσμια ασφάλεια διακυβεύεται περαιτέρω επειδή η “δυτική” αμυντική βιομηχανία παραμένει απολύτως εξαρτώμενη από την Κίνα: η Κίνα ελέγχει, άμεσα ή έμμεσα σε επίπεδο 100% την “αλυσίδα αξίας” (value chain) των σπάνιων γαιών. Τα περισσότερα προηγμένα οπλικά συστήματα της “Δύσης” εξαρτώνται από αυτά τα υλικά. Τί σημαίνει ο όρος value chain; Ακόμη και αν η Δύση αποκτούσε όλα τα παγκόσμια κοιτάσματα σπάνιων γαιών θα έπρεπε και πάλι να στείλει τα συγκεκριμένα ορυκτά προς περαιτέρω κατεργασία-μεταλλουργία στην… Κίνα. Δηλαδή, μία τρύπα στο νερό. Κάτι ανάλογο με το πετρέλαιο: δεν σημαίνει τίποτε αν απλώς το αντλήσεις από το υπέδαφος. Χρειάζεσαι και τη διύλισή του.
Εάν η “Δύση” συνεχίσει την μέχρι σήμερα ιδεοληπτική και απρόσωπη πολιτική της σε θέματα σπάνιων γαιών –αλλά και των υπόλοιπων κρίσιμων ορυκτών– τότε θα πυροβολήσει τα πόδια της. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ πρέπει να λύσουν σύντομα τις όποιες τους διαφορές ώστε να δημιουργηθεί ένα “ΝΑΤΟ” κρίσιμων ορυκτών.
Εάν η “Δύση” δεν ξυπνήσει σύντομα, τότε θα χάσει οριστικά και αμετάκλητα το παίγνιο της τεχνολογικής ισχύος. Ως εκ τούτου απαιτούνται υπερατλαντικές πολιτικές “συνέργειας” (1+1=3).
ΥΓ. Τα αποτελέσματα της αυτοκαταστροφικής πολιτικής που ακολουθεί η Δύση δεν άργησαν να φανούν. Για πρώτη φορά μετά από 15+ χρόνια η Apple παρουσίασε πρόσφατα αρνητικές προβλέψεις για τις πωλήσεις της. Τα γνωστά iphones της Apple εξαρτώνται 100% από τις κινεζικές σπάνιες γαίες. Είναι ο μοναδικός λόγος για τον οποίο η Apple άνοιξε εργοστάσιο παραγωγής στην Κίνα το 2007 (και όχι δεν ήταν αιτία το χαμηλό κόστος παραγωγής καθώς υπήρχαν πολλές άλλες χώρες στις οποίες θα μπορούσαν να παραχθούν τα iphones με χαμηλό κόστος). Με αυτόν τον τρόπο ωφελείται η Κίνα καθώς αποκτούσε –και αποκτά ακόμη– πρόσβαση στη δυτική τεχνολογία. “Σου δίνω σπάνιες γαίες, μου δίνεις τις πατέντες σου και την τεχνολογία σου• ειδάλλως καταστρέφεσαι”. Εάν η κατάσταση αυτή συνεχισθεί τότε σε λίγα χρόνια οι κινεζικές εταιρείες κινητών τηλεφώνων θα υπερκεράσουν την Apple και όλες τις υπόλοιπες δυτικές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας.
* PhD Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων Πολυτεχνείου Κρήτης, http://www.capital.gr/me-apopsi/3338129/krisima-orukta-i-autokatastrofiki-politiki-tis-dusis