Παραδίδοντας στο επιστημονικό αλλά και στο ευρύ κοινό τη νέα μας έκδοση “Παλιά λατομεία και σχιστήρια της Τήνου”, του Αλέκου Ε. Φλωράκη, το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) ενισχύει τις βιβλιογραφικές συμβουλές του για τη μαρμαροτεχνία στο νησί της Τήνου. Μάλιστα, η κυκλοφορία της έκδοσης συμπίπτει με την επιτυχημένη, ήδη δεκαετή λειτουργία του Μουσείου Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο Τήνου.
Θερμές ευχαριστίες στον συνεργάτη μας κ. Αλέκο Ε. Φλωράκη, επιστημονικό υπεύθυνο του Μουσείου Μαρμαροτεχνίας, ακάματο και πολυγραφότατο ερευνητή. Ο συγγραφέας, έπειτα από πολυετή επιτόπια έρευνα, καταγραφές σε λατομεία και σχιστήρια του νησιού, αρχειακή και βιβλιογραφική μελέτη, αλλά και προσωπικές μαρτυρίες, περιγράφει το δυναμικό δίκτυο λατόμων και λιθοξόων, ζωντανεύοντας χαρακτηριστικές πτυχές του τηνιακού πολιτιστικού τοπίου.Το βιβλίο, με σημείο αναφοράς τον κύκλο εργασιών γύρω από λατομεία και σχιστήρια, αποκαλύπτει τον μικρόκοσμο της τηνιακής μαρμαροτεχνίας: λατόμους και λιθοξόους, μάστορες και μαθητευόμενους, εργαστήρια και παραγγελιοδότες. Η αναζήτηση μαρμάρου καλής ποιότητας, ο εντοπισμός και η εκμετάλλευση νέων θέσεων λατομείων, οι συνθήκες εργασίας, επεξεργασίας και διακίνησης της πρώτης ύλης, καθώς και άλλες παράμετροι, διαμορφώνουν μια ιδιαίτερη πραγματικότητα για τη “μαρμαροφόρο” Τήνο, από τον 17ο αιώνα έως και το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.
Συγχρόνως, το σύνολο της εφαρμοσμένης γνώσης και των τεχνικών του μαρμάρου διαμορφώνει το στέρεο απόθεμα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού, και ειδικότερα της τηνιακής μαρμαροτεχνίας, στοιχείου που έχει εγγραφεί στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της Unesco (2015), με πρωτοβουλία και ενέργειες του ΠΙΟΠ. Θα είναι, επομένως, καλοδεχούμενες μελλοντικές μελέτες του συγγραφέα για τα τηνιακά εργαστήρια μαρμαροτεχνίας, καθώς και τα εργαλεία και τις τεχνικές εξόρυξης, προκειμένου να συμπληρωθεί η ιστορία της τεχνογνωσίας και της τεχνολογίας του μαρμάρου. (Σοφία Στάϊκου, Πρόεδρος Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, από την παρουσίαση της έκδοσης)
Περιεχόμενα:
1. ΤΗΝΟΣ Η ΜΑΡΜΑΡΟΦΟΡΟΣ
2. ΤΑ ΤΗΝΙΑΚΑ ΜΑΡΜΑΡΑ
3. ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΓΝΗΣΙΩΝ ΜΑΡΜΑΡΩΝ
3.1. ΜΟΡΦΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΛΑΤΟΜΕΙΩΝ
3.2. ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΑΝΟΡΜΟΥ
α. Νταμάρι του Αϊ-Λευτεριού, στα Μάρμαρα
β. Νταμάρι του Αϊ-Γιωργιού, στον Τούρλο
γ. Καραγιάννη η πελεκανιά, στο Μεταλλείο
δ. Νταμάρι του Πολίτη, στον Μπασμπάκο
ε. Τα λατομεία του Μπεναρδάδου, στον Μπασμπάκο
στ. Σ’κιόφ’το λαγκάδι-Ξάνεμα, Πιρές
ζ. Αρποτάματα, Μαρμαριές
η. Κάτω Μαρλάς, Αγια-Μονή
θ. Σπηλιά στο Καβαλορκό
ι. Νταμάρια του Πλανήτη
ια. Καστρί, Μουρούνια
ιβ. Χέλαντρο(ς), Μαρμαροκάραβο
3.3. ΤΑ ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΤΕΛΑΣ
3.4. ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΝΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΝΗΣ
α. Αποκοφτό, Μόσκα, Καρίκα, Ζαχαρία, (Γ)κέλα Υστερνίων
β. Άλλα νταμάρια των Υστερνίων
γ. Οι πελεκανιές στη θέση Μάρμαρα της Καρδιανής
δ. Αργύρη η πελεκανιά και Νταμάρι του Καραγεώργη
ε. Άλλα νταμάρια της Καρδιανής
3.5. ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΣΑ ΜΕΡΩΝ
α. Γαΐτη η πελεκανιά
β. Διαλισκάρι
γ. Τα νταμάρια της Λυχναφτιάς (Πάνω και Κάτω Αξαχάκια, Τούρλος)
4. ΛΑΤΟΜΕΙΑ-ΣΧΙΣΤΗΡΙΑ
4.1. ΤΟ ΛΑΤΟΜΕΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΥΔΡΟΚΙΝΗΤΟ ΣΧΙΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΦΑΜΠΡΙΚΑΣ (ΒΑΘΥ)
4.2. ΤΟ ΛΑΤΟΜΕΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΣΧΙΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΒΑΘΗΣ (ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ)
5. ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΜΑΡΜΑΡΟΥ
5.1. ΜΟΡΦΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΛΑΤΟΜΕΙΩΝ
5.2. ΟΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ
α. Το λατομείο των Siegel και Kloebe στους Αχινούς
β. Το λατομείο του Ζωρζάκη Νικολάου στα Χούσλα
γ. Το νταμάρι του Λερογιάννη (Λυρογιάννη)
6. Το λατομείο των Genovese και Κλεάνθη στην Τζιφτούμ-Μαχαίρα
5.3. Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ “MARMOR LTD”, “GRECIAN MARBLES LTD”
α. Η προπολεμική δραστηριότητα
β. Η μεταπολεμική δραστηριότητα
5.4. Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ HILL
5.5. ΟΙ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
α. Το λατομείο των αδελφών Καγιώργη στην Κορκοκύλα
β. Το λατομείο Κάζου-Ξενοφωντίδη στη Μαχαίρα
γ. Το λατομείο Παπαπέτρου (τώρα Θεοτικού) στη Μαχαίρα
δ. Άλλα μεταπολεμικά λατομεία
6. Η ΖΩΗ ΣΤΑ ΛΑΤΟΜΕΙΑ
7. ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
8. ΕΥΡΕΤΗΡΙΑ
8.1. ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΛΑΤΟΜΕΙΩΝ
8.2. ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΛΑΤΟΜΩΝ, ΜΑΡΜΑΡΑΔΩΝ,
ΓΛΥΠΤΩΝ
- Τα μάρμαρα της Τήνου
- Η τέχνη του μαρμάρου στην Τήνo
- 1ο Βιωματικό Συμπόσιο Γλυπτικής στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας Τήνου
- «Ορυχεία του Αιγαίου»: τα τοπία βιομηχανικής αρχαιολογίας αναδεικνύουν την ταυτότητα του Αιγαίου
[Επιμέλεια: Π. Τζεφέρης]