[Δρ. Απόστολος Αρβανίτης ] [by Dr Apostolos Arvanitis]*
Γεωλόγος, MSc, PhD – Δρ Γεωθερμίας
Έντονο ενδιαφέρον παρατηρείται τελευταία για την αξιοποίηση των γεωθερμικών πεδίων χαμηλής θερμοκρασίας στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης. Το ενδιαφέρον εκδηλώνεται τόσο από την Τοπική Αυτοδιοίκηση (Δήμοι) όσο και από ιδιώτες επενδυτές. Στη συνέχεια παρατίθενται στοιχεία για τη μέχρι σήμερα διαμορφωμένη κατάσταση στα βεβαιωμένα γεωθερμικά πεδία χαμηλής θερμοκρασίας Αρίστηνου Αλεξανδρούπολης Έβρου, Νέας Κεσσάνης Ξάνθης, Νέου Ερασμίου – Μαγγάνων Ξάνθης, Ερατεινού Χρυσούπολης Καβάλας, Ακροποτάμου Καβάλας και Λίμνης Μητρικού Ροδόπης.
1. Γεωθερμικό πεδίο Αρίστηνο Αλεξανδρούπολης Έβρου . Τα δικαιώματα διαχείρισης του βεβαιωμένου γεωθερμικού (γ/θ) πεδίου Αρίστηνου εκμισθώθηκαν στο Δήμο Αλεξανδρούπολης το 2013 [1]. Το 2016 κατασκευάσθηκε μια νέα παραγωγική γεώτρηση βάθους 500m, η οποία παράγει ρευστά θερμοκρασίας 90°C [2, 3]. Τα επενδυτικά σχέδια αφορούν τη διαδοχή χρήση των γ/θ ρευστών σε τηλεθέρμανση δημόσιων κτηρίων και θέρμανση θερμοκηπίων, χρησιμοποιώντας δίκτυο διανομής μήκους 14,3-18 km. Προβλέπεται η κατασκευή θερμικού σταθμού με πλακοειδείς εναλλάκτες θερμότητας, διανομείς νερού και συστήματα αυτοματισμού καθώς και 2 γεωτρήσεων επανεισαγωγής, βάθους 500-550m η κάθε μια [1, 4, 5, 6]. Τον Απρίλιο του 2017, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) χορήγησε στο Δήμο Αλεξανδρούπολης άδεια διανομής θερμικής ενέργειας, θερμικής ισχύος 9,8 MWt [7, 8, 9]. Τον Αύγουστο του 2017, με απόφαση του Περιφερειάρχη Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, η αξιοποίηση του γ/θ πεδίου Αρίστηνου, συνολικού προϋπολογισμού 6.262.868,17 €, εντάχθηκε ως νέα πράξη στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης (ΑΜΑΘ) 2014-2020 [10, 11, 12]. Επίσης, σχεδιάζεται η κατασκευή της πρώτης στην Ευρώπη Δημοτικής γεωθερμικής μονάδας παραγωγής pellets από στερεή βιομάζα, ύψους περίπου 2,1 εκατ. €, επιτυγχάνοντας εξοικονόμηση άνω του 1 εκατ. € από αγορά πετρελαίου και εξασφαλίζοντας τη θέρμανση περίπου 40 δημοτικών κτηρίων (κυρίως σχολείων) από τα παραγόμενα pellets, ενώ έχει ήδη υποβληθεί στο ΥΠΕΝ ο σχετικός φάκελος για τη χρηματοδότηση του έργου [13, 14, 15, 16].
2. Γεωθερμικό πεδίο Νέας Κεσσάνης Ξάνθης. Τα δικαιώματα διαχείρισης τμήματος του βεβαιωμένου γ/θ πεδίου χαμηλής θερμοκρασίας Νέας Κεσσάνης Ξάνθης εκμισθώθηκαν στην Εταιρία AGRITEX Ενεργειακή Α.Ε. του Ομίλου Ευθυμιάδη τον Απρίλιο 2017. Τα επενδυτικά σχέδια περιλαμβάνουν την αξιοποίηση των γ/θ ρευστών, θερμοκρασίας μέχρι 82°C, για τη θέρμανση θερμοκηπίων. Η επένδυση της AGRITEX θα φτάσει τα 7 εκατ. € και θα κατασκευασθεί θερμοκηπιακή μονάδα 50 στρεμμάτων (5 ha), η οποία θα παράγει τομάτα σε τσαμπί με την εμπορική ονομασία Lucia. Αναμένεται η δημιουργία περίπου 110 θέσεων εργασίας. Το σχετικό business plan προβλέπει την επέκταση του θερμοκηπιακού συγκροτήματος μέχρι τα 100 στρέμματα (10 ha) [19, 20, 21].
3. Γεωθερμικό πεδίο Νέου Ερασμίου – Μαγγάνων Ξάνθης . Εκτός από τις παλαιότερες εφαρμογές της γεωθερμίας, που περιλαμβάνουν μια μονάδα αφυδάτωσης τομάτας και λοιπών αγροτικών προϊόντων (από το 2001) και τη θέρμανση του εδάφους σε συνδυασμό με την τεχνολογία χαμηλής κάλυψης, τοξωτού τύπου, για πρωίμηση σπαραγγιών (από το 1997-98) και, κατά καιρούς, εντατική και προστατευόμενη καλλιέργεια άλλων λαχανικών, αξιοποιώντας γ/θ νερά 60°C από μια παραγωγική γεώτρηση [4, 24, 25, 26, 26, 27, 28, 29], μια νέα, σύγχρονη γεωθερμική μονάδα κατασκευάσθηκε το 2013-14 από τη βιομηχανική εταιρία «ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΘΡΑΚΗΣ Α.Β.Ε.Ε.» (σήμερα «ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ ΘΡΑΚΗΣ Α.Ε.»), κατόπιν εκμίσθωσης του δικαιώματος διαχείρισης από την αρμόδια Αποκεντρωμένη Διοίκηση (Δεκέμβριος 2012) [4, 24, 30]. Σε 1η φάση, οι εγκαταστάσεις κάλυπταν έκταση 42 στρεμμάτων (4,2 ha) [4]. Σήμερα, καλύπτουν συνολικά 140 στρέμματα (14 ha), αποτελώντας τη σημαντικότερη ίσως παραγωγική γεωθερμική επένδυση στην Ελλάδα, ενώ απώτερος στόχος είναι η επέκτασή τους στα 200 στρέμματα (20 ha) [24, 30]. Πολλοί τόνοι τομάτας και αγγουριού παράγονται ετησίως, αξιοποιώντας γ/θ νερά των 60°C και με επανεισαγωγή γύρω στους 30°C [4, 24, 30]. Επιπλέον, στο πεδίο Ν. Ερασμίου – Μαγγάνων λειτουργεί από το 2014, με άριστα αποτελέσματα, μια πιλοτική μονάδα εκτροφής διακοσμητικών ψαριών μέσα σε γ/θ νερό [4, 24], ενώ πρόσφατα υλοποιήθηκε η εγκατάσταση υβριδικού σταθμού συμπαραγωγής ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας, μέσω ηλιακών κατόπτρων και γεωθερμίας, από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης [31].
