[Νικόλαος Σκαρπέλης, Ομότιμος Καθηγητής Κοιτασματολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών]
Eνας από τους σημαντικούς άξονες της ολοκληρωμένης Εθνικής Πολιτικής αξιοποίησης των Ορυκτών Πρώτων Υλών, που τέθηκε σε εφαρμογή τον Φεβρουάριο 2012 (βλ. Σχόλιο), είναι και η «Έρευνα για ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων».
Η Εθνική Πολιτική προβλέπει την λήψη μέτρων εξασφάλισης των συνθηκών για την έρευνα αυτή, το σχεδιασμό των απαραίτητων υποδομών καθώς και την ένταξη της εκμετάλλευσης των ορυκτών υλών στο συνολικό χωροταξικό σχεδιασμό.
Στις αρχές του 2012 υπήρχαν στο στάδιο της αδειοδότησης σημαντικά έργα (π.χ. κοιτάσματα Περάματος και Σαπών), ενώ ήταν σε εξέλιξη ο πλειοδοτικός διαγωνισμός για ορισμένα από τα πορφυρικά συστήματα του Νομού Κιλκίς με πρόθεση προκήρυξης διαγωνισμών από το ΥΠΕΚΑ και για άλλους χώρους (π.χ. μεταλλευτικός χώρος στην περιοχή Καλλυντήρι Ροδόπης). Επισημαίνεται ότι τότε υπήρχε αξιόλογο ενδιαφέρον εταιρειών, οι οποίες εξήταζαν τις δυνατότητες αδειοδότησης για έρευνα εντοπισμού κοιτασμάτων τόσο σε δημόσιους μεταλλευτικούς χώρους -μέσα από τη διαδικασία των πλειοδοτικών διαγωνισμών- όσο και παραχωρήσεων. Η ατυχής έκβαση των προσπαθειών αυτών σε συνδυασμό με το πρωτοφανές αρνητικό κλίμα των τελευταίων ετών για επενδύσεις στον εξορυκτικό κλάδο των μεταλλικών ορυκτών, οδήγησε στην ουσιαστική παύση κάθε έρευνας εντοπισμού ΟΠΥ. Ο καθείς μπορεί να ανιχνεύσει τα αίτια της αποτυχίας.
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυρισθεί ότι αιτία της αναποτελεσματικότητας είναι οι αντιδράσεις που προβάλλονται σε τοπικό επίπεδο. Εδώ όμως βρίσκεται η ευθύνη της Πολιτείας, η οποία θα πρέπει να αντιληφθεί ότι οι εταιρείες ξοδεύουν σημαντικά κεφάλαια για αναζήτηση νέων κοιτασμάτων σε περιοχές για τις οποίες προηγουμένως έχουν λάβει τις σχετικές άδειες σύμφωνα με όλα όσα προβλέπει η νομοθεσία. Αυτονόητο είναι ότι αποτελεί ευθύνη της πολιτείας να προστατεύσει τους επενδυτές και να δείξει εμπράκτως τη βούληση και την ικανότητά της γι’ αυτό. Σε περίπτωση επιτυχίας των ερευνών τους, οι επενδυτές δικαιούνται απολύτως να τύχουν αδειοδότησης για την εκμετάλλευση των νέων κοιτασμάτων, πάντοτε βέβαια σύμφωνα με όσα προβλέπει η νομοθεσία.
Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι, είτε η πολιτεία φαίνεται ευχαριστημένη με την κατάσταση της ανυπαρξίας έρευνας εντοπισμού νέων κοιτασμάτων -παρά τις δηλώσεις περί του αντιθέτου- είτε ότι φαίνεται αδύναμη να την αντιμετωπίσει.
**Οι κρίσιμες ορυκτές ύλες για την Ευρωπϊκή Ένωση (2017) είναι: βαρίτης, φθορίτης, βορικά άλατα, φωσφορικά, Sb, Be, Bi, Co, Ga, Ge, Hf, He, In, Mg, Nb, Sc, Si metal, Ta, W, V, PGM, REE.
Σχόλιο. Η Εθνική Πολιτική ΟΠΥ δεν ετέθη σε εφαρμογή τον Φεβρουάριο του 2012. Η τότε εκδήλωση απετέλεσε μια πανηγυρική διακήρυξη προθέσεων προς υλοποίηση. Η Εθνική Πολιτική για να τεθεί σε ισχύ πρέπει να επικαιροποιηθεί/αναθεωρηθεί (πλέον) και να κατοχυρωθεί θεσμικά με νόμο ή έστω Υπ. Απόφαση. Οπως έγινε με την ΕΠ για την Βιοποικιλότητα, για την κυκλική οικονομία κλπ. Εννοείται ότι το ευρύτερο νομοθετικό πλαίσιο για την υλοποίηση υπάρχει όπως ήδη αναφέρθηκε στο άρθρο.
Κι ακόμη κάτι. Η κακοδαιμονία δεν βρίσκεται μόνο στους κόλπους της Πολιτείας, αλλά εγκαθίσταται και φωλιάζει στον Ελληνα από την πρώτη μέρα που πηγαίνει στο σχολείο και φυσικά παγιώνεται πλήρως στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Η Πολιτεία καθρεπτίζει τον εαυτό μας, τον κακό εαυτό μας αν θέλετε, όμως είμαστε εμείς που δεν έχουμε αρχές, που άλλοτε αδιαφορούμε, άλλοτε προσποιούμαστε ότι ενδιαφερόμαστε για το πολύφερνο δημόσιο συμφέρον, αλλά που στο βάθος ιδιωτεύουμε και μόνον! Για να παράξεις ως πολιτεία πρέπει να πάψεις να ιδιωτεύεις.. Με άλλα λόγια, αν μεταφέρεις τους ικανούς ιδιώτες στις θέσεις κλειδιά της Πολιτείας, ουδόλως αυτό εγγυάται ότι θα έχεις αποτέλεσμα στην όποια δημόσια πολιτική προσπαθείς να υλοποιήσεις.. Ας πάψουμε να ιδιωτεύουμε και ας προσφέρουμε εθελοντικά!
Greece: National Policy for the Exploitation of Mineral Resources
Greek National Policy for the exploitation of Mineral Resources (presented in a conference)