Το έργο της ΑΚΕΛ («Ανώνυμος Κεραμευτική Εταιρεία Λαυρίου») αλλά και ενός σπουδαίου καλλιτέχνη του Πάνου Βαλσαμάκη (1900 – 1986) ο οποίος υπήρξε θεμελιωτής της έντεχνης κεραμικής στην Ελλάδα, έρχεται να αναδείξει το νέο μουσείο Κεραμικής Τέχνης του Λαυρίου.
Πράγματι, σε τελική ευθεία εισέρχεται το συγκεκριμένο έργο για τη δημιουργία Μουσείου Κεραμικής στο Λαύριο, μετά την έγκριση από το Περιφερειακό Συμβούλιο της παράτασης της προγραμματικής σύμβασης (μεταξύ του υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Αττικής, του δήμου Λαυρεωτικής και της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου), ώστε να είναι σε ισχύ έως την οριστική παραλαβή του.
Ιστορικά στοιχεία. Το 1940 ιδρύθηκε από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος η «Ανώνυμος Κεραμευτική Εταιρεία Λαυρίου» στο κτήριο του Μεγάλου Ατμήλατου Μεταλλοπλυσίου της Ελληνικής Εταιρείας. Στο εργοστάσιο της εταιρείας που λειτούργησε με κάποιες μεταποιητικές τροποποιήσεις, μέχρι το 1957, απασχολήθηκαν και μαθήτευσαν στην τέχνη της κεραμικής, δίπλα σε άξιους τεχνικούς και καλλιτέχνες, πολλοί κάτοικοι του Λαυρίου. Τα προϊόντα της εταιρείας έφεραν τη σφραγίδα της πλούσιας μικρασιατικής αλλά και της λαϊκής παράδοσης.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στο εργοστάσιο της ΑΚΕΛ πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά η παραγωγή ελληνικής πορσελάνης από χώμα της Μήλου, χάρη στις ιδιαίτερες γνώσεις του χημικού Γ. Αλεξίου και ότι τα φαγεντιανά της ΑΚΕΛ έφθασαν να εξάγονται στην Αμερική και σε αρκετές χώρες της Ευρώπης.
Με την ΑΚΕΛ και την καλλιτεχνική παραγωγή της συνδέονται έμμεσα ή άμεσα πολλά ονόματα Ελλήνων καλλιτεχνών, όπως του Πάνου Βαλσαμάκη, που υπήρξε καλλιτεχνικός διευθυντής για πολλά χρόνια, του Θανάση Παπαυγέρη, του Τζων Στεφανέλη, του Γιώργου Βακαλό, του Νίκου Νικολάου και του Γιάννη Τσαρούχη.
Η Εταιρεία Μελετών Λαυρεωτικής (ΕΜΕΛ). Σήμερα, μετά από πολυετείς προσπάθειες της Εταιρείας Μελετών Λαυρεωτικής (ΕΜΕΛ) έχουν συγκεντρωθεί περί τα 600 αντιπροσωπευτικά κεραμικά της ΑΚΕΛ, χρηστικά και καλλιτεχνικά, σε χώρο του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου και γίνονται προσπάθειες δημιουργίας του νέου μουσείου «Μουσείο Κεραμικής ΑΚΕΛ – Πάνος Βαλσαμάκης» προς τιμήν του σπουδαίου εικαστικού και κεραμίστα από το Αϊβαλί.(1900 – 1986).
Το έργο συνολικού προϋπολογισμού 846.945 ευρώ, όπως διευκρινίζεται από την Περιφέρεια Ανατολικής Αττικής, είναι ενταγμένο στο Πρόγραμμα Εκτελεστέων Έργων της Περιφέρειας Αττικής και στα αναμενόμενα οφέλη είναι «το Λαύριο να καταστεί σοβαρός πόλος πολιτιστικής δραστηριότητας».
Αντικείμενο των εργασιών είναι η μετατροπή του διατηρητέου βιομηχανικού κτιρίου – μνημείου που βρίσκεται εντός δημόσιου ακινήτου σε μουσείο κεραμικής, με παρεμβάσεις για την αποκατάσταση – εκμετάλλευση των δύο κενών δεξαμενών καθίζησης και την κάλυψή τους με μια στατικά ανεξάρτητη μεταλλική κατασκευή.
[Επιμέλεια: Πέτρου Τζεφέρη]