ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ/ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ & ΛΑΤΟΜΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΧΡΗΣΙΜΑ & ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ

Ο συνήγορος του πολίτη (ΣτΠ) για τα συλλεκτικά ορυκτά και απολιθώματα

Before working on any land, be sure that your methods will comply with what is allowed. USGS image.

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί συνεισφορά  του ΣτΠ στη διαβούλευση  αναφορικά με το περιεχόμενο του νέου λατομικού νομοσχεδίου.

Loader Loading…
EAD Logo Taking too long?
Reload Reload document
| Open Open in new tab

Download [411.82 KB]

Στις σελίδες 4-5-6 αναγράφονται τα παρακάτω, ειδικότερα για τα εν θέματι ζητήματα:

Με το άρθρο 1 του νομοσχεδίου για την
Έρευνα και εκμετάλλευση λατομικών ορυκτών και άλλες διατάξεις καθορίζονται, μεταξύ άλλων, οι κατηγορίες των λατομικών ορυκτών, προσθέτοντας ρητά στις κατηγορίες αυτών που ήδη προβλέπονταν  στο άρθρο 5 του Μεταλλευτικού Κώδικα και στο αρθρ. 2 του ν. 669/77, τα συλλεκτικά ορυκτά.  Ως τέτοια ενδεικτικά αναφέρονται ο χαλαζίας, ο αχάτης, ο αμέθυστος κλπ, αλλά και τα  απολιθώματα, καθώς και τμήματα απολιθωματοφόρων οριζόντων.

Στο παρόν Σχέδιο Νόμου ορίζεται ότι προκειμένου να ενταχθούν σε αυτή την κατηγορία τα ανωτέρω ορυκτά πρέπει να εξορύσσονται χειρωνακτικά, σε μικρές ποσότητες και μέγεθος και να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για ερευνητικούς, επιδεικτικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς. Ακολούθως, στο αρθρ. 9 παρ, 5 του νομοσχεδίου προβλέπεται  ότι  αποκομιδή δειγμάτων των ανωτέρω ορυκτών και πετρωμάτων επιτρέπεται μόνο κατόπιν έγκρισης, ενώ οι λεπτομέρειες εφαρμογής της διάταξης καθώς και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και η διαδικασία χορήγησης της σχετικής έγκρισης, καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού ΠΕΝ.

Μέχρι σήμερα, δεν καθοριζόταν το πλαίσιο εντός του οποίου μπορούσε να γίνεται η εκμετάλλευση των εν λόγω ορυκτών, καθώς η νομοθεσία εστίαζε στα βιομηχανικά αξιοποιήσιμα  κοιτάσματα. Η μόνη αναφορά στη νομοθεσία, αλλά σχετικά με την έρευνα από αλλοδαπούς επιστήμονες γίνεται στην ΚΥΑ 846/1 0.02.73 «Εκπόνησις γεωλογικών εν γένει μελετών εν Ελλάδι υπό αλλοδαπών  Επιστημόνων», σύμφωνα με την οποία το ΙΓΜΕ έχει την αρμοδιότητα του συντονισμού και ελέγχου των γεωλογικών μελετών που πραγματοποιούνται από αλλοδαπούς γεωλόγους. Περαιτέρω χορηγεί σημειώματα για την εκτός Ελλάδος  μεταφορά των δειγμάτων πετρωμάτων, ορυκτών και απολιθωμάτων, ενώ είναι αναγκαίος ο έλεγχος του εν λόγω υλικού για να διαπιστωθεί εάν αυτό στερείται οποιασδήποτε εμπορικής και αρχαιολογικής αξίας.

Η ανάγκη προστασίας των συλλεκτικών ορυκτών, αλλά και ελέγχου όσων τα εξορύσσουν, έχει ήδη αποτυπωθεί από τον Συνήγορο του Πολίτη στις προτάσεις που κατέθεσε ενώπιον της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής της Βουλής για την προστασία του Περιβάλλοντος στη συνεδρίαση με Θέμα «Προστασία του Γεωπεριβάλλοντος: Η κατάσταση σήμερα, προβλήματα και προοπτικές» Η πάγια θέση της Αρχής περί προστασίας του Γεωπεριβάλλοντος είναι ότι οι γεώτοποι (φυσικοί & ανθρωπογενείς) πρέπει να προστατεύονται ευθέως από διάταξη νόμου, άνευ της αναγκαιότητας έκδοσης οιασδήποτε διοικητικής πράξης, με την παράλληλη πρόβλεψη ολοκληρωμένης προστασίας τους από συγκεκριμένο φορέα της διοίκησης.

Επί του συγκεκριμένου ζητήματος, ο ΣτΠ θα ήθελε να επισημάνει τα εξής ζητήματα:

  1.  Να καθοριστεί σαφώς ο φορέας ή οι συναρμόδιοι φορείς που θα χορηγούν τις εν λόγω άδειες, ενώ στις αρμοδιότητες τους πρέπει να περιληφθεί η φύλαξη και η προστασία των θέσεων εξόρυξης.
  2. Προκειμένου να επιτυγχάνεται η βιώσιμη διαχείριση των προπεριγραφόμενων ορυκτών είναι αναγκαίο να υπάρχει, κατά το δυνατόν, σαφής εικόνα και καταγραφή των διαθεσίμων που εντοπίζονται σε συγκεκριμένες περιοχές, είτε αυτές αφορούν επιφανειακές είτε υπόγειες θέσεις. Με βάση τις ανωτέρω καταγραφές πρέπει να καθορίζεται η μέγιστη ποσότητα που δύναται να εξορυχθεί, χωρίς τον κίνδυνο μεγάλης μείωσης του κοιτάσματος, ανά θέση.
  3. Είναι απαραίτητη η πρόβλεψη αυστηρών ποινών και διοικητικών κυρώσεων σε όσους παραβαίνουν τις εκάστοτε διατάξεις, δεδομένου ότι μέχρι και σήμερα καταγράφονται  εξαιρετικά ανησυχητικά φαινόμενα εξαγωγής μεγάλου όγκου και σημαντικής αξίας  ορυκτών, με στόχο την πώλησή τους.
  4. Σε περιπτώσεις που τα ορυκτά αυτά εντοπίζονται εντός ανενεργών μεταλλευτικών  στοών, οφείλεται να εξετάζεται αφενός η δυνατότητα εισόδου με βάση τους κανόνες ασφαλείας, αφετέρου ο ακριβής τρόπος συλλογής, ώστε να μην βλάπτεται το μεταλλείο. Επίσης, είναι απαραίτητο να προβλεφθεί ότι κάθε φορέας ή άτομο δεν θα δύναται να υπερβεί έναν συγκεκριμένο αριθμό σχετικών εγκρίσεων εξόρυξης ανά έτος, με στόχο να αποτραπεί η κατάχρηση του εν λόγω δικαιώματος, καθώς και η εμπορική εκμετάλλευση των ορυκτών αυτών. Τέλος, σε περίπτωση που υφίστανται αρχαίες στοές και η εξόρυξη σκοπείται να πραγματοποιηθεί εντός ή σε εγγύτητα με αυτές, είναι απαραίτητο να χορηγείται η έγκριση της αρμόδιας αρχαιολογικής υπηρεσίας.
  5. Καθίσταται αναγκαίο να απαγορευθεί οιαδήποτε συλλογή πετρωμάτων από σπηλαιώδεις σχηματισμούς/σπήλαια, τόσο λόγω του εξειδικευμένου προστατευτικού πλαισίου τους από τις διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου, όσο και λόγω της αναγκαιότητας απολύτου προστασίας τους, με βάση τις αρχές της γεωδιατήρησης.
  6.  Οι σχετικές διατάξεις περί εξόρυξης απολιθωμάτων επιτάσσεται να επανεξεταστούν σε σχέση με το ήδη ισχύον νομικό πλαίσιο δεδομένου ότι α) σύμφωνα με το άρθρο 2 του ν. 3028/02 «Στα αρχαία μνημεία συμπεριλαμβάνoνται σπήλαια και παλαιοντολογικά κατάλοιπα για τα οποία υπάρχουν ενδείξεις ότι συνδέονται με την ανθρώπινη ύπαρξη», β) κατά το αρθρ. 36 του ν. 3028/02 συστηματικές ανασκαφές για τον εντοπισμό και έρευνα παλαιοντολογικών καταλοίπων διενεργούνται από το ΥΠΠΟΑ, αλλά και από επιστημονικούς ερευνητικούς φορείς της ημεδαπής, με εξειδίκευση στον τομέα της αρχαιολογικής και παλαιοντολογικής έρευνας, γ) με τον Οργανισμό του ΥΠΠΟΑ (ΠΔ 104/2014) στις αρμοδιότητες της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας ανήκει η προώθηση της έρευνας και η προβολή του σπηλαιολογικού πλούτου της χώρας δ) στο αρθρ. 307 του ν. 5343/1932 «Περί οργανισμού του Πανεπιστημίου Αθηνών», που προκύπτει ότι ακόμα βρίσκεται σε ισχύ, η ενέργεια σχετικών ανασκαφών πραγματοποιείται κατόπιν άδειας της Εφορείας του Εθνικού Φυσιογνωστικού Μουσείου, η οποία χορηγείται μετά από πρόταση του Διευθυντή του Παλαιοντολογικού Μουσείου του Πανεπιστημίου Αθηνών (αντίστοιχες αρμοδιότητες προβλέπονται και για το ΑΠΘ), ε) με την ΚΥΑ 846/1 0.02.1973, που αναφέρθηκε ανωτέρω, απαγορεύεται στους αλλοδαπούς ερευνητές η διενέργεια παλαιοντολογικών ανασκαφών άνευ αδείας.

Ο Συνήγορος του Πολίτη, επισημαίνει ότι οι σχετικές προβλέψεις πρέπει να εξεταστούν με μέγιστη προσοχή προκειμένου, πριν οιαδήποτε ρύθμιση περί δυνατότητας εξόρυξης απολιθωμάτων για συλλεκτικούς σκοπούς, να επιτευχθεί πρώτα νομοθετικά, διοικητικά και πρακτικά η ικανή προστασία των απολιθωματοφόρων θέσεων και ευρημάτων, καθώς η αλόγιστη εξόρυξή τους σε πλείστες περιπτώσεις λαμβάνει ιδιαίτερα ανησυχητικές διαστάσεις, με αποτέλεσμα να καταστρέφονται μοναδικά για την επιστημονική κοινότητα ευρήματα και οι γεώτοποι που τα φιλοξενούν.

 
Legal Aspects of Rock, Mineral, and Fossil Collecting

[Επιμέλεια: Π. Τζεφέρης]

Σχετικά Άρθρα