ΑΡΧΑΙΑ ΛΑΤΟΜΕΙΑ & ΤΕΧΝΗ/ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣΧΡΗΣΙΜΑ & ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ

Η επαναλειτουργία των λατομείων της Χασάμπαλης και η χρήση του Πράσινου Θεσσαλικού Λίθου κατά τον 20ο αι.

Ποιος από εμάς ή αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις, ξέρει τον Δήμο Χασάμπαλης; Oμως την ανακάλυψαν και έμαθαν, αυτοί που έχτισαν την Αγία Σοφία, έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό και άλλα καλλιμάρμαρα, κτίσματα ανά την οικουμένη, χρησιμοποιώντας τον «πράσινο θεσσαλικό λίθο», τον πανάκριβο λίθο που, μόνο για παλάτια αυτοκρατόρων, οικίες αρχόντων και ευγενών ήταν πρόσφορος, εμείς οι μετέπειτα, όπως όλα και ό,τι κάνουμε, τα εγκαταλείπουμε.

 


Ο οφιτοασβεστίτης της Χασάμπαλης, με τις αποχρώσεις σερπεντινίτη και τις λευκές κηλίδες του μαρμάρου, χρησιμοποιήθηκε για τη διακόσμηση αυτοκρατορικών κτισμάτων και εκκλησιαστικών κατασκευών. Είχε μεγάλη ζήτηση κατά τη ρωμαϊκή περίοδο και ακόμη μεγαλύτερη στους βυζαντινούς χρόνους.

Στην συνημμένη πρόσφατη ομιλία του καθηγητή Κοιτασματολογίας-Γεωχημείας του ΑΠΘ κ. Βασ. Μέλφου,  παρατίθενται στοιχεία από την ιστορική διαδρομή των λατομείων οφιτασβεστίτη στο Γεντίκι Λάρισας (“λατομεία Χασάμπαλης”) από την Ρωμαϊκή εποχή μέχρι τη σύγχρονη  εκμετάλλευση/λειτουργία των λατομείων κατά τον 19-20 αιώνα.

Κομβικό για τη σύγχρονη λειτουργία των λατομείων είναι το έτος 1894 που ο γεωλόγος και αρχαιολόγος William Brindley ίδρυσε την εταιρία «Verde Antico Marble Company Ltd», με κεφάλαιο 20.000 στερλίνες Αγγλίας και έδρα το Λονδίνο. Την εταιρία «Verde Antico Marble Company Ltd» αντικατέστησαν το 1912 άλλες εταιρίες ιταλικών και βρετανικών συμφερόντων. Το 1956 η εταιρία «Grecian Marbles Ltd» νοίκιασε τα λατομεία και τελικά τα αγόρασε το 1969. Μέχρι σήμερα η έκταση ανήκει στην εταιρία αυτή, αν και η λειτουργία των λατομείων σταμάτησε το 1985.

Τα λατομεία της Χασάμπαλης θα πρέπει να αναδειχθούν γιατί αποτελούν ένα σημαντικό μνημείο όπου αναδεικνύεται η τεχνολογία της εξόρυξης λίθων από τα Ρωμαϊκά χρόνια έως το πρόσφατο παρελθόν, με μικρές διακοπές. Ο  καθηγητής Β. Μέλφος έχει καταγράψει τα μνημεία στα οποία χρησιμοποιήθηκε διαχρονικά ο «πράσινος θεσσαλικός λίθος». Πέρα από τη χρήση στον Ελλαδικό χώρο, ο λίθος αυτός έχει χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή μνημείων σε Ιταλία, Τουρκία, Γερμανία, Ισπανία κ.α.  Ο οφιτοασβεστίτης της Χασάμπαλης, με τις αποχρώσεις σερπεντινίτη και τις λευκές κηλίδες του μαρμάρου, χρησιμοποιήθηκε για τη διακόσμηση αυτοκρατορικών κτισμάτων και εκκλησιαστικών κατασκευών. Αποδεικνύεται ότι είχε ιδιαίτερα μεγάλη ζήτηση κατά τη ρωμαϊκή περίοδο και ακόμη μεγαλύτερη στους βυζαντινούς χρόνους. Ενδεικτικά αναφέρεται  η χρήση στο παλάτι του Αδριανού στο Τίβολι στη Ρώμη, τους πράσινους κίονες των ρωμαϊκών λουτρών στη Σαγαλάσα στη Μ. Ασία, σε πολλές θέσεις στην Κωνσταντινούπολη,, την Αψίδα του Θριάμβου του Marcus Aurilious, την Κνωσό, τα ρωμαϊκά κτίσματα στο Canterbury κ.ά.

Φαίνεται ότι η Χώρα μας έχει σημαντικό  και  σπάνιας ποιότητας ορυκτό πλούτο, που  οι πρόγονοί μας είχαν την αισθητική της ποιότητας και της αξίας χρήσης του. Εμείς οι μετέπειτα είμαστε παθητικά αδιάφοροι, δείχνουμε μόνο κουρασμένοι, δεν φαίνεται να αγαπάμε ιδιαίτερα αυτά που έχουμε, δεν ενδιαφερόμαστε να εργαστούμε για να αξιοποιήσουμε τον πλούτο που τόσο πλουσιοπάροχα η φύση έδωσε στον τόπο που ζούμε. Ευτυχώς που υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι, όπως ο κ. Μέλφος αλλά και άλλοι αξιόλογοι άνθρωποι της περιοχής,  που προσπαθούν να αναδείξουν την μοναδικής αισθητικής και ποιότητας πέτρα,  του «πράσινου θεσσαλικού λίθου», ο οποίος ομορφαίνει αξιομνημόνευτα μνημεία ανά τον κόσμο με αποκορύφωμα, την Αγία Σοφία, την εκκλησία – προσκύνημα της Ορθόδοξης Πατριαρχικής Οικουμένης.  Συγχαρητήρια σε όλους!

 
[Επιμέλεια, Σχόλιο: Π. Τζεφέρης]

Σχετικά Άρθρα