Η ασφάλεια των συρματοκοπών (ΙΙ)

[του Πέτρου Τζεφέρη] [by Dr Tzeferis Petros]

Η μέθοδος κοπής με σύρμα χρησιμοποιείται τόσο κατά το στάδιο εξόρυξης όγκων μαρμάρων και άλλων διακοσμητικών πετρωμάτων στο λατομείο, όσο και στα στάδια επεξεργασίας τους στο χώρο του εργοστασίου, ακριβώς επειδή προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα.

Η κατακόρυφη αύξηση στη χρήση των συρματοκοπών (και των αλυσοπριόνων) τα τελευταία χρόνο  στον Ελλαδικό χώρο για την εξορυκτική διαδικασία στα λατομεία μαρμάρων, οδήγησε μοιραία σε αύξηση των ατυχημάτων που σχετίζονται με τη χρήση των συγκεκριμένων μηχανών.

 Το βασικότερο πρόβλημα είναι η παθητική ασφάλεια για την περίπτωση που το σύρμα με τις “διαμαντένιες” πέρλες σπάσει, οπότε τα ατυχήματα είναι συνήθως σοβαρά. Επίσης, το ζήτημα της ενεργητικής ασφάλειας που σχετίζεται λοιπές διεργασίες (μεταφορά, τοποθέτηση, σφήνες, σκάλες, συντήρηση κλπ) και που ποτέ δεν μάθαμε μέχρι σήμερα να τo βλέπουμε ως προτεραιότητα στον τόπο μας.

Νέο Ευρωπαϊκό Πρότυπο BS EN 15163:2017Η προβληματική η οποία έχει δημιουργηθεί δεν είναι προφανώς καινούργια και δεν αφορά μόνο τα ελληνικά δεδομένα. Ηδη η ΕΕ και οι Ευρωπαϊκοί Οργανισμοί Τυποποίησης  έχουν θεσπίσει Ευρωπαϊκό πρότυπο για την ασφαλή χρήση των αδαμαντοφόρων συρματοκοπών , το οποίο μάλιστα πρόσφατα ανανεώθηκε με το νέο πρότυπο BS EN 15163:2017 «Machines and installations for the exploitation and processing of natural stone – Safety – Requirements for diamond wire saws»

Αντίστοιχα πρότυπα έχουν θεσπιστεί και για τη χρήση των αλυσοπριόνων.

Επισημαίνεται ότι τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα (European Norms ή EN), όπως το ανωτέρω, καταρτίζονται βάσει εντολής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και παρέχουν κανόνες, ώστε να ικανοποιούνται οι απαιτήσεις για την Υγιεινή και Ασφάλεια στο  συγκεκριμένο επιμέρους τομέα.

Επίσης υπάρχουν και τα  Εναρμονισμένα Ευρωπαϊκά Πρότυπα (Harmonized European Norms ή Harmonized ENs) τα οποία αποτελούν υλοποίηση απαιτήσεων Ευρωπαϊκών Κατευθυντήριων Οδηγιών (European Directives).

Κάθε Ευρωπαϊκό Πρότυπο μελετάται και διαμορφώνεται από ειδική Τεχνική Επιτροπή (Technical Committee) ενός από τους τρεις αναγνωρισμένους Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς Τυποποίησης (European Standards Organisations):

• CEN – European Committee for Standardization
• CENELEC – European Committee for Electrotechnical Standardization
• ETSI – European Telecommunications Standards Institute

Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας Θράκης (ΣΕΜΜΘ) ανακήρυξε το 2017 ως έτος ασφαλείας και  ήδη στο πλαίσιο αυτό έχει προσπαθήσει να δώσει λύσεις προς την κατεύθυνση αυτή με την συγκρότηση ομάδος εργασίας για το θέμα. Η εσωτερική διαβούλευση και οι προτάσεις του ad hoc group οδήγησαν σε βελτίωση των οδηγιών προς τους χειριστές αλλά και της Εκτίμησης του Επαγγελματικού Κινδύνου για την χρήση των συγκεκριμένων μηχανών. Επίσης, διενεργήθηκαν σεμινάρια για την ασφαλή χρήση της συρματοκοπής στους λατομικούς χώρους. Τα σεμινάρια βρήκαν σημαντική απήχηση και βελτίωσαν το επίπεδο επιμόρφωσης των εργαζομένων για τους κινδύνους και την μεθοδολογία αντιμετώπισή τους.

 

Εντούτοις, αρκετά ζητήματα χρήζουν επιπλέον έρευνας ,  ώστε να συγκεκριμενοποιηθούν οι βέλτιστες  τεχνικές οδηγίες ασφαλείας από τις αρμόδιες Επιθεωρήσεις Μεταλλείων και ακόμη ώστε να εγκριθούν οι κανονισμοί ασφαλούς λειτουργίας των συρματοκοπών.  Τα Ευρωπαϊκά πρότυπα δίνουν οδηγίες ανεξάρτητα από τα επιμέρους ζητήματα παραγωγικότητας που έχουν τα λατομεία. Για παράδειγμα, ο “επικίνδυνος χώρος”  γύρω από ένα  μηχάνημα  συρματοκοπής είναι τέτοιος (σύμφωνα με τα πρότυπα) που απαγορεύει σε μεγάλο βαθμό την ασφαλή συνέχιση της παραγωγικής διαδικασίας σε παρακείμενους χώρους, μειώνοντας έτσι την αποδοτικότητα της εργασίας.  Δυστυχώς οι βαθμίδες αλλά και οι πλατείες στα λατομεία μαρμάρων είναι μικρού πλάτους,  μην επιτρέποντας -σε πολλές περιπτώσεις-να γίνονται και άλλες εργασίες όταν δουλεύει η συρματοκοπή, ειδικότερα όταν διενεργεί κάθετες κοπές. Γενικότερα η διέλευση των ανθρώπων γύρω από τα μηχανήματα αυτά όταν εργάζονται καθίσταται προβληματική και μη ασφαλής. Από την άλλη μεριά, αν δεν τηρηθούν  οι αποστάσεις ασφαλείας, οι κίνδυνοι για το προσωπικό αυξάνουν κατακόρυφα. Απαιτείται να συγκεραστούν οι δύο τάσεις, ώστε αφενός να εξασφαλίζεται η ασφάλεια στο μέγιστο βαθμό και αφετέρου να μην περιορίζεται η παραγωγική δυνατότητα των λατομείων που δουλεύουν με συρματοκοπή.

 

Πολλές προτάσεις έχουν γίνει για τον περιορισμό του επικίνδυνου χώρου πέριξ των συρματοκοπών πχ. με τη χρήση προστατευτικών “πλαισίων ασφαλείας”, χωρίς όμως οι  παραπάνω να έχουν προτυποποιηθεί με συγκεκριμένες επαρκείς προδιαγραφές υλικού αλλά και διαστασιολόγηση τόσο ως προς το πάνελ όσο  και τις αποστάσεις ασφαλείας που θα πρέπει να τηρούνται  σε σχέση με αυτό. Επίσης έχει προταθεί η χρήση ενός συστήματος ιμάντα ασφαλείας (ιμάντα kevlar) το οποίο ακολουθεί το σύρμα στην κίνησή του και σε περίπτωση κοπής περιορίζει την εκτόξευσή του ένθεν και εκείθεν της μηχανής.

 

 

Απαιτείται σημαντική περαιτέρω έρευνα, τόσο θεωρητική όσο και πεδίου, στην οποία κατά την άποψή μου θα πρέπει να εμπλακούν οι πανεπιστημιακοί φορείς και τα τμήματα εκείνα που σχετίζονται με το  γνωστικό αντικείμενο.  Θα πρέπει να γίνουν δοκιμές που έχουν προγραμματιστεί κατάλληλα ώστε να διακριβωθούν όλα τα ανωτέρω και μόνο τότε μπορεί κανείς να προτυποποιήσει και να θεσμοθετήσει μια τέτοια διαδικασία στο εθνικό δίκαιο.

 

Τέλος, κατά την άποψή μου,  το σημαντικότερο κομμάτι που δεν θα πρέπει να αγνοείται,αντιθέτως θα πρέπει να προτάσσεται, είναι η ενεργητική ασφάλεια που αφορά τόσο το σύρμα και την ενδεχόμενη αστοχία του όσο και γενικότερα τα μηχανήματα της συρματοκοπής και τη χρήση τους. Πολλές ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις για το θέμα αυτό περιέχονται στο συνημμένο έγγραφο προτάσεων εκ μέρους του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας Θράκης (ΣΕΜΜΘ).