H παρούσα γεωλογική εποχή του πλανήτη Γη είναι όλως διαφορετική από όλες τις προηγούμενες επειδή τα βασικά χαρακτηριστικά της δεν καθορίζονται τόσο από τη φύση όσο από την πρωτοφανή παρεμβατικότητα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και γι’ αυτό, όλο και πιο συχνά, περιγράφεται από τους ειδικούς ως «Ανθρωπόκαινος», δηλαδή η νέα γεωλογική εποχή του ανθρώπου.
Οι άνθρωποι επιδρούν στον ανόργανο ορυκτό κόσμο, προκαλώντας τη δημιουργία νέων ορυκτών ως ένα αθέλητο υποπροϊόν των διαφόρων δραστηριοτήτων τους, ενώ συνεχώς μετακινούν τεράστιες ποσότητες πετρωμάτων και ορυκτών από το ένα μέρος της Γης στο άλλο. Οι ερευνητές θεωρούν πιθανό ότι υπάρχουν εκατοντάδες ανθρωπογενή ορυκτά που ακόμη δεν έχουν αναγνωρισθεί, μέσα σε παλιά ορυχεία, χυτήρια, εγκαταλειμμένα κτίρια κ.ά.
Πράγματι, σε πρόσφατο τεύχος του γεωλογικού περιοδικού «American Mineralogist», δημοσιεύτηκε ένα εκτενές άρθρο όπου ανακοινώνεται ότι μια ομάδα εκλεκτών γεωλόγων υπό την καθοδήγηση του Robert Hazen, διεθνούς φήμης γεωλόγου, κατάφερε, πρώτη φορά, να εντοπίσει στη φύση και να αναλύσει στο εργαστήριο 208 είδη ορυκτών, τα οποία προήλθαν και υπάρχουν χάρη στις ανθρώπινες δραστηριότητες.
Αραγε, η μαζική παρουσία ανθρώπων σε κάθε γωνιά του πλανήτη καθώς και της τεχνολογίας τους μπορεί να προξενήσει τόσο βαθιές μεταβολές που να αποτυπώνονται στα γεωλογικά στρώματα; Να προκαλούν δηλαδή γεωλογικές και οικολογικές αλλαγές συγκρίσιμες με αυτές που συνέβησαν κατά το παρελθόν, όταν π.χ. τελείωσε η Εποχή των Παγετώνων; Μπορούν οι ριζικές μεταβολές που προξένησε ο άνθρωπος στη γεώσφαιρα τους τρεις τελευταίους αιώνες, να συγκριθούν με τις κοσμοϊστορικές αλλαγές που για να συμβούν χρειάστηκαν εκατομμύρια χρόνια;
Την απάντηση σε αυτό το κρίσιμο ερώτημα δίνει ο Robert Hazen, πρωταγωνιστής αυτής της έρευνας:
»Από αυτά τα 5.200 είδη ορυκτών, υπάρχουν 208 που άμεσα ή έμμεσα προήλθαν από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, κυρίως μετά το δεύτερο ήμισυ του 18ου αιώνα. Και θεωρούμε ότι νέα είδη θα συνεχίσουν να παράγονται με τον ίδιο σχετικά φρενήρη ρυθμό».
Με άλλα λόγια, όπως ακριβώς προβλέπεται από τη θεωρία της Ανθρωποκαίνου Εποχής (Anthropocene Epoch) , η μαζική παρουσία και οι επεμβατικές δραστηριότητες των ανθρώπων αλλάζουν ταχύτατα όχι μόνο τη βιόσφαιρα αλλά και τη γεώσφαιρα του πλανήτη.
Επιστημονικά, γιατί οι ειδικοί δεν συμφωνούσαν για την ημερομηνία έναρξης και τα κριτήρια διαπίστωσης της νέας γεωλογικής εποχής: κάποιοι τοποθετούσαν την έναρξή της πριν από 11 χιλιάδες χρόνια, με τη μεγάλη ανάπτυξη της γεωργίας και της μόνιμης εγκατάστασης των ανθρώπων σε μεγάλες κοινότητες, άλλοι θεωρούσαν ότι ξεκίνησε τον 18ο αιώνα με τη Βιομηχανική Επανάσταση, άλλοι πάλι πιστεύουν πως ξεκίνησε τον 20ό αιώνα.
Ανεξάρτητα όμως από την ημερομηνία έναρξης, οι περισσότεροι συμφωνούν ότι όντως βρισκόμαστε σε μια νέα γεωλογική εποχή. Σήμερα, κανείς δεν αμφισβητεί ότι η επίδραση των ανθρώπων πάνω στη Γη υπήρξε ανάλογη π.χ. με την ηφαιστειογενή δραστηριότητα, την τεκτονική των πλακών ή με έναν αρκετά μεγάλο μετεωρίτη που έπεσε στον πλανήτη. Η αδηφάγος διάθεση και η επέκταση του σύγχρονου ανθρώπου έχει πλέον αφήσει τα μόνιμα αποτυπώματά της, όχι μόνο στον έμβιο κόσμο ή την ατμόσφαιρα αλλά και στα βαθύτερα γεωλογικά στρώματα του πλανήτη Γη.
Οσο για τα πολιτικά αίτια της καθυστερημένης αναγνώρισης, συνοψίζονται στη μεγάλη δυσκολία της ανθρωπότητας να αποδεχτεί, αφενός, το γεγονός ότι ευθύνονταν για την αλλαγή γεωλογικής εποχής και, αφετέρου, να αναλάβει τις ευθύνες της για το μέλλον της ζωής στον πλανήτη.
[Επιμέλεια: Π. Τζεφέρης]