Σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής έρευνας, η οποία διενεργήθηκε στο ΔΠΘ, είναι η πλήρης καταγραφή και εν συνεχεία η εξέταση της επάρκειας του θεσμικού πλαισίου, τόσο του Διεθνούς και Ευρωπαϊκού όσο και της εθνικής νομοθεσίας επί του θέματος των Γεωπάρκων, με παράλληλη ανάδειξη των ζητημάτων που αφορούν την προστασία της γεωλογικής κληρονομιάς. Ειδικότερα, με βάση αφενός το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο προστασίας και ανάδειξης των γεωπάρκων και αφετέρου, τη μελέτη (case – study) πάνω σε ένα δυνητικό γεωπάρκο υπό ένταξη στα Παγκόσμια Γεωπάρκα της UNESCO, με αξιοσημείωτο το ενδιαφέρον και τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στον αναπτυξιακό σχεδιασμό, μπορούμε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα – προτάσεις που συμπληρώνουν με αυτό τον τρόπο τις νομοθετικές ελλείψεις αυτού του νέου για τη χώρα μας θεσμού. Περαιτέρω, επιμέρους στόχος της εργασίας ήταν να γίνει μια ειδικότερη ανάλυση της σχέσης μεταξύ του νομικού πλαισίου UNESCO σε σχέση με την υφιστάμενη ελληνική νομοθεσία.
Loading…
Reload document 
Open in new tab Η επιλογή του Λαύριου ως case study έγινε λόγω της συγκέντρωσης πολλών ειδικών χαρακτηριστικών ιδιοτήτων και παράλληλα λόγω του ήδη υφιστάμενου ζητήματος ένταξης του Γεωπάρκου Λαυρίου στο δίκτυο Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων και στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO. Πράγματι η περιοχή της Λαυρεωτικής χερσονήσου, τόσο από γεωλογική όσο και από κοιτασματολογική άποψη, αποτελεί μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες περιοχές του ελληνικού χώρου, επειδή συνδυάζει χαρακτηριστικά που αποδεικνύουν με μοναδικό τρόπο τη στενή σχέση μεταξύ τεκτονικής, λιθολογίας και μεταλλογενετικών διεργασιών. Επιπλέον αποτελεί ένα μοναδικό μουσείο της αρχαίας και ενώτερης μεταλλείας και μεταλλουργία του τόπου μας. Για το θέμα της ένταξης είχε κατατεθεί πριν από ορισμένα χρόνια (2008) σχετικός φάκελος υποψηφιότητας με απώτερο σκοπό την ανάδειξη του χώρου της Λαυρεωτικής, του ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους της περιοχής, συνολικά την ανάδειξη του αρχαίου αλλά και σύγχρονου Λαυρίου. Το αίτημα δεν ευοδώθηκε τότε σε πρώτη φάση λόγω ελλείψεων του σχετικού φακέλου, και ο Δήμος Λαυρεωτικής εξετάζει, σε συνεργασία με το ΙΓΜΕ, να επανέλθει με νέο αίτημα.
Loading…
Το βασικό συμπέρασμα έγκειται στο ότι, το Γεωπάρκο είναι ένα θεσμός με κατευθυντήριες γραμμές, που δεν παρέχει νομικό πλαίσιο προστασίας, αντίθετα με την περίπτωση των κηρυγμένων διατηρητέων μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, και δεν αναγνωρίζει την περιοχή όπου χωροθετείται, αλλά εντάσσει γεώτοπους ως προστατευόμενες περιοχές, κάποιες από τις οποίες προστατεύονται με ειδικούς νόμους από την ήδη υφιστάμενη εθνική νομοθεσία και κάποιες όχι, με αποτέλεσμα ένα Παγκόσμιο Γεωπάρκο της UNESCO να μην παρέχει μια «ομπρέλα» νομικής προστασίας και στην πράξη να δίνει μόνο εργαλεία αναπτυξιακού σχεδιασμού προς ανάδειξη της περιοχής.
i) Θα πρέπει να καταγραφούν και να αποτυπωθούν με ακρίβεια όλες οι αξιόλογες γεωμορφές και οι γεωτόποι στον τόπο μας και εν συνεχεία να προτυποποιηθούν με κριτήρια ως προς την αξία τους μέσω διοικητικής πράξης. Επίσης θα πρέπει να ενταχθούν ως διακριτές γεωχωρικές οντότητες στον χωροταξικό σχεδιασμό, να προσδιοριστούν σε κάθε περίπτωση οι επιτρεπόμενες δράσεις/επεμβάσεις εντός αυτών, αναλόγως της κατηγορίας και της αξίας τους αλλά και να οριστούν ρητά οι αρμόδιες υπηρεσίες για τον έλεγχο της προστασίας και των επεμβάσεων.
ii) Να τροποποιηθεί ο Μεταλλευτικός Κώδικας (Ν.Δ. 210/1973, ΦΕΚ 277/Α/1973) και να εμπλουτιστεί, ώστε να συμπεριλάβει διατάξεις προς την κατεύθυνση της φύλαξης, συντήρησης, αποκατάστασης και αναβάθμισης των υπαρχόντων εξοφλημένων χώρων που διαθέτουν προοπτική αξιοποίησης, με σκοπό να αναδειχθούν ενδεχόμενες θέσεις γεω-μεταλλευτικής κληρονομιάς. Όπως έχει επισημανθεί, στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο δεν υπάρχει πρόβλεψη για το ζήτημα αυτό. Έτσι, θα μπορεί να προβλεφθεί η δημιουργία και η χωροθέτηση θεματικών μεταλλευτικών πάρκων – είτε ανεξάρτητα είτε και εντός των κηρυγμένων γεωπάρκων – καθώς και να προωθηθεί η μεταλλευτική περιήγηση. Ειδικότερα η περιοχή του Λαυρίου, όπως προέκυψε από το «case – study», αποτελεί από τις πλέον κατάλληλες για το σκοπό αυτό, με αναμενόμενη πολλαπλάσια προστιθέμενη αξία.
iii) Να θεσμοθετηθεί ένα κέντρο πληροφοριών για τη Γεωλογική Κληρονομιά και τη Βιοποικιλότητα εντός των γεωτόπων/γεωπάρκων που θα δρα υποβοηθητικά στο ΙΓΜΕ, το οποίο περιορίζεται στην καταγραφή γεωτόπων με σκοπό την ανάδειξη και προστασία τους.
iv) Να δοθεί η δυνατότητα ένταξης εντός των γεωπάρκων και θεματικών πάρκων που θα αναδεικνύουν την γεωμεταλλευτική κληρονομιά προσφέροντας παράλληλα προστιθέμενη αξία και αμεσότερα οικονομικά κίνητρα. Ειδικότερα για το Λαύριο προτείνεται ένα θεματικό μεταλλευτικό πάρκο, τύπου «Vagonetto – Μεταλλευτικό Πάρκο Φωκίδας», το οποίο θα συγκεντρώνει μεγάλη ιστορική και μνημειακή πυκνότητα, αλλά και συμβολισμούς που ταιριάζουν στην μεταλλευτική ιστορία της Λαυρεωτικής.
Α. Παπαθανάσογλου: Το πλαίσιο ανάδειξης και Προστασίας των Γεωτόπων