Τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά ατυχήματα στην ιστορία της εξόρυξης πετρελαίου

[Πάνος Βεργούλης][by Panos Vergoulis]

Στην Ελλάδα, εκτός της περίπτωσης του Πρίνου (Πρίνος και Ν. Καβάλα: 120 εκατ. βαρέλια σε παραγωγή από το 1980), στην Καβάλα, δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία εξορυκτική δραστηριότητα πετρελαίου ή φυσικού αερίου με αποτέλεσμα να υπάρχει άγνοια των περιβαλλοντικών κινδύνων που εγκυμονούν οι γεωτρήσεις αυτού του τύπου.

Η πληροφόρηση της πλειοψηφίας των κατοίκων της χώρας για το θέμα είναι μάλλον ελλιπής και ο μόνος τρόπος να αποκτηθεί η απαιτούμενη γνώση είναι η αναφορά παραδειγμάτων από ολόκληρο τον κόσμο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα του περιβαλλοντικού κινδύνου που εμπεριέχουν οι εξορύξεις κοιτασμάτων πετρελαίου αποτελούν τα τρία μεγαλύτερα ατυχήματα που συνέβησαν σε υπεράκτιες εξέδρες εξόρυξης. 

Στη συνέχεια, το 1983, στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις Nowruz στον Περσικό Κόλπο έγινε διαρροή 1,9 εκατ. βαρελιών.Το πρώτο χρονολογικά συνέβη το 1979 στην πλατφόρμα Ixtoc I στον Κόλπο του Μεξικού (διαρροή περίπου 3,5 εκατ. βαρελιών πετρελαίου).

Τέλος, το πιο πρόσφατο, συνέβη τον Απρίλιο του 2010 στην εξέδρα Deepwater Horizon της BP στον Κόλπο του Μεξικού.

Η έκρηξη στην εξέδρα Deepwater Horizon προκάλεσε τη βύθισή της, το θάνατο έντεκα ανθρώπων και τη διαρροή σχεδόν 5 εκατ. βαρελιών πετρελαίου. Έχει χαρακτηριστεί ως το χειρότερο ατύχημα θαλάσσιας ρύπανσης από διαρροή πετρελαίου στην παγκόσμια ιστορία. Η οικολογική καταστροφή 32.000 km2 υγροτόπων της Λουιζιάνας, ενός απ τα πιο παραγωγικά οικοσυστήματα της Βόρειας Αμερικής, είχε και καταστροφικό κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο, δημιουργώντας τεράστια ανεργία λόγω αναστολής της υποθαλάσσιας εξόρυξης και καταστροφής της αλιείας.

Παρόμοια ατυχήματα έχουν όμως σημειωθεί και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από την ανατροπή της νορβηγικής εξέδρας Alexander Kielland το 1980 σκοτώθηκαν 123 άτομα, ενώ από την έκρηξη της βρετανικής εξέδρας Piper Alpha το 1988 σκοτώθηκαν 167 άτομα. Σε παγκόσμιο επίπεδο τα τελευταία 33 χρόνια έχουν σημειωθεί τουλάχιστον άλλες επτά παρόμοιες μείζονες καταστροφές ενώ πολυάριθμα ήσσονος σημασίας ατυχήματα σε εξέδρες της Βόρειας Θάλασσας θα είχαν εξελιχθεί σε καταστροφές αν οι συνθήκες ήταν διαφορετικές.

Με δεδομένο το περιβαλλοντικό ρίσκο που εμπεριέχει μια απόφαση εξόρυξης των υδρογονανθράκων μιας περιοχής, η διεθνής εμπειρία πρέπει να αξιοποιηθεί ώστε να αποφευχθούν παρόμοια ατυχήματα στο μέλλον.

Ωστόσο δεν έγινε αναφορά στην διαρροή πετρελαίου που έγινε το 1991 στον Περσικό Κόλπο κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Κόλπου, παρόλο που η ποσότητα ήταν περίπου 11 εκατ. βαρέλια πετρελαίου, επειδή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως ατύχημα, αλλά στρατηγική απόφαση. Οι δυνάμεις του Ιράκ, ελπίζοντας ότι θα αποθαρρύνουν μία πιθανή υποθαλάσσια επίθεση από το ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών, άνοιξαν αρκετές βαλβίδες μιας πετρελαϊκής εγκατάστασης αδειάζοντας τα αποθέματα των πετρελαιοπηγών και των πετρελαιοφόρων, κατευθείαν στον Περσικό Κόλπο.

Πρόσφατα, με τον Ν. 4409/2016 – Πλαίσιο για την ασφάλεια στις υπεράκτιες εργασίες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, ενσωματώθηκε στο ελληνικό κεκτημένο η  Οδηγία 2013/30/ΕΕ, η οποία σε μεγάλο βαθμό ήταν αποτέλεσμα των τελευταίων ατυχημάτων και ειδικότερα εκείνου στον Κόλπο του Μεξικού.