[του Πέτρου Τζεφέρη] [by Tzeferis Petros]
Πως αντιμετωπίζονται με το ισχύον καθεστώς τα αιτήματα για έρευνα (ή απευθείας μίσθωση) των ιδιωτών σε δημόσιες εκτάσεις; Σε ποιά από αυτά παραχωρείται το δικαίωμα της έρευνας χωρίς πλειοδοτική διαδικασία;
1. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 3 του Π.Δ. 285/1979 (ΦΕΚ 83/Α/26-4-1979) «Δια πλειοδοτικής δημοπρασίας εκμισθούνται δημόσια λατομεία βιομηχανικών ορυκτών και μαρμάρων, εφ’ όσον: α) Εγένετο εις ταύτα εκμετάλλευσις οιασδήποτε μορφής ή β) Διενεργήθησαν ερευνητικά έργα υπό του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ).
2. Οι λατομικές εκτάσεις που ανήκουν στο δημόσιο και δεν εμπίπτουν στις παραπάνω προϋποθέσεις της εκμίσθωσης με πλειοδοτική διαδικασία, εκμισθώνονται με απευθείας σύμβαση μίσθωσης, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 11 του Π.Δ. 285/1979.
3. Ειδικότερα, στην απόφαση αριθμ. 103/2007 του Διοικητικού Πρωτοδικείου Τρίπολης αναφέρεται ότι «Δημόσια λατομική έκταση που αποτέλεσε αντικείμενο οποιασδήποτε εκμετάλλευσης δεν μπορεί να δοθεί συναίνεση για την διενέργεια ερευνητικών εργασιών, ούτε κατ’ επέκταση μπορεί να ακολουθηθεί η διαδικασία της απευθείας μίσθωσής της…. Ο νομοθέτης προέβλεψε τη διαδικασία της απευθείας εκμίσθωσης μόνο για τις εντελώς ανεξερεύνητες δημόσιες λατομικές εκτάσεις, στις οποίες είναι άγνωστο το μέγεθος, το είδος και η αξία του μαρμαροφόρου κοιτάσματος, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να δημιουργήσει κίνητρα για τη σύναψη μισθωτικών σχέσεων. Οι πιο πάνω, όμως, παράγοντες που δικαιολογούν την προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας μίσθωσης δεν συντρέχουν στις δημόσιες λατομικές εκτάσεις που έχει ήδη γίνει εκμετάλλευση, έστω και σε μέρος τους, καθώς σε αυτές τις περιπτώσεις είναι γνωστή η ύπαρξη και η ποιότητα του μαρμαροφόρου κοιτάσματος».
Με βάση τα παραπάνω, όλες οι περιπτώσεις όπου έχει διενεργηθεί στο παρελθόν έρευνα ακόμη και σε τμήμα της έκτασης, οδηγείται στην πλειοδοτική διαδικασία. Κατά μείζονα λόγο, δημοπρασία διενεργείται και στις περιπτώσεις που έχει εκδοθεί άδεια εκμετάλλευσης ή μίσθωση στο παρελθόν, διότι και πάλι η έκταση θεωρείται ερευνηθείσα και ως τούτου αποτελεί ενιαία κοιτασματολογική ενότητα αλλά και διοικητική τοιαύτη (βλ. και 405/6.6.1983 Ατομική Γνωμοδότηση του Ν.Σ.Κ.).
Πρόκειται για μια ιδιαίτερα αυστηρή αντιμετώπιση που ουσιαστικά απαιτεί, για να μπορεί σε μια δημόσια έκταση να χορηγηθεί άδεια ερευνητικών εργασιών, χωρίς να προηγηθεί δημοπρασία, να ισχύουν σωρρευτικά: (1) να είναι άθικτη, όπως θα πρέπει να προκύπτει από επιτόπιο έλεγχο των αρμοδίων αρχών, και δεν έχει διενεργηθεί σε αυτήν οποιαδήποτε εξορυκτική δραστηριότητα (2) να μην υφίσταται ούτε να έχει εκδοθεί κατά το παρελθόν άδεια εκμετάλλευσης για τον υπόψιν χώρο (3) να μην είναι μισθωμένη ούτε να έχει μισθωθεί κατά το παρελθόν και (4) να είναι ανεξερεύνητη ώστε να μην μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι γνωστή η ύπαρξη και η ποιότητα τυχόν μαρμαροφόρου κοιτάσματος εντός αυτής.
Εντούτος, οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ, γνωρίζουν ότι η ύπαρξη, το είδος, το μέγεθος και η βιομηχανική αξία τυχόν μαρμαροφόρου κοιτάσματος δεν είναι δυνατόν να τεκμαίρεται από την γενική, βιβλιογραφική ή ακόμη και ειδικότερη γνώση στοιχείων που τυχόν υφίστανται για κοιτάσματα της ευρύτερης περιοχής ή ακόμη κι από ατελέσφορες ερευνητικές εργασίες στην ευρύτερη περιοχή ειδικά για την περίπτωση της μαρμαροφορίας στον ελλαδικό χώρο, όπου ειναι γνωστό ότι υφίσταται κατακερματισμός των ασβεστολιθικών πετρωμάτων λόγω κυρίως του σεισμογενούς γεωγραφικού χώρου της Ελλάδος, αλλά και τα επιμέρους χαρακτηριστικά των μαρμαροφόρων κοιτασμάτων (μικρά κι ακανόνιστα, ποιοτικώς ανομοιογενή με μικρή αποληψιμότητα κλπ) δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο.
Με άλλα λόγια, δεν είναι δυνατόν να τεκμαίρεται η ύπαρξη και η ποιότητα του μαρμαροφόρου κοιτάσματος ακριβώς επειδή έχει γίνει κάποιας μορφής έρευνα στον ίδιο ή σε παρακείμενο χώρο η οποία δεν έχει οδηγήσει σε άδεια εκμετάλλευσης, ή έχει δοθεί άδεια εκμετάλλευσης αλλά αυτή δεν έχει ουσιαστικά εξελιχθεί σε ανάπτυξη λατομείου με τη δημιουργία βαθμίδων εξόρυξης σε εύλογη έκταση. Το ίδιο ισχύει και για την διενέργεια μη νόμιμης εξορυκτικής δραστηριότητας στην εν λόγω θέση ή περιοχή.
Η θεσμική αντιμετώπιση του ζητήματος πρέπει να αλλάξει. Και για έναν ακόμη λόγο. Αν η ελληνική πολιτεία είχε φροντίσει είτε να εκτελεί η ίδια ενδελεχή έρευνα δια των φορέων της είτε τα όποια αποτελέσματα ερευνών των ιδιωτών να συλλέγονται,να φυλάσσονται και να αξιοποιούνται κατάλληλα, πάλι θα μπορούσε να απαιτεί δημοπρασία σε κάθε ανάλογη περίπτωση. Ομως εδώ πρόκειται για ατελέσφορη έρευνα εκ μέρους ιδιωτών, τα αποτελέσματα της οποίας ουδόλως καταχωρούνται ή αξιοποιούνται και όταν έρχεται νέος ιδιώτης επενδυτής, ως risk taker να επαναλάβει και να ολοκληρώσει την έρευνα, δεν του επιτρέπεται το πρόκριμα αυτό και το αίτημά του απορρίπτεται.
Ηδη έχουμε εκφράσει άποψη για την θεσμική ρύθμιση του ζητήματος εδώ