ΜΕΤΑΛΛΕΙΑΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟ ΛΑΥΡΙΟ

Τιμή στον ανώνυμο χειρώνακτα λατόμο-μεταλλωρύχο!

Το περίφημο άγαλμα του «ανώνυμου λατόμου» στην Piazza Matteotti, στο κέντρο της ιταλικής πόλης Καταντσάρο, γίνεται αφορμή για ένα μακρύ ιστορικό ταξίδι.Πρόκειται για ένα χάλκινο άγαλμα, στηριγμένο σε βάση από γρανίτη. Στο μνημείο απεικονίζεται ένας νεαρός άντρας, ο Cavatore, δηλαδή ένας λατόμος, που σκάβει ένα βράχο από τον οποίο ρέει νερό.

«Εμένα, όμως, δε με ενδιαφέρουν οι ήρωες των νικών. Εμένα, δε με ενδιαφέρουν οι μαρμάρινοι ήρωες.
Με ενδιαφέρουν, όμως, οι λατόμοι, σκαρφαλωμένοι σε εφιαλτικά ύψη ή συνθλιμμένοι από το συχνά άτιμο βάρος της τέχνης…
Η περιοχή της Καράρα (Ιταλία) θρηνεί κάθε χρόνο το θάνατο έξι με οχτώ μαρμαράδων. Στην κηδεία, ο μοναδικός καλλιτέχνης που ήταν παρών, είπε πως εκείνοι οι δύο μαρμαράδες ήταν μάρτυρες, πως είχαν δώσει την ζωή τους για την τέχνη. Όμως ένας άλλος, ένας μαρμαράς, έφτυσε την γόπα που κρεμόταν από τα χείλια του, κι έβαλε τα πράγματα στην θέση τους: “Όχι, πέθαναν γιατί δεν υπήρχαν μέτρα ασφαλείας. Πέθαναν για ένα μισθό της πείνας”.
Και τότε κατάλαβα, για άλλη μια φορά, πώς η αλήθεια των απλών ανθρώπων αξίζει πιο πολύ από τις αλήθειες της τέχνης»    (από το βιβλίο “Χρονικά του Περιθωρίου” του Luis Sepulveda, σε μετάφραση Αχιλλέα Κυριακίδη).

Εχουμε συνηθίσει τα αγάλματα να κρατούν όπλα, σπαθιά ή λιανοντούφεκα, ενώ στα παγωμένα σώματα οι στολές τους να είναι φορτωμένες παράσημα.

Εδώ ο νεαρός άντρας είναι ημίγυμνος και σηκώνει ψηλά μια ταπεινή αξίνα. Αυτό είναι το όπλο του λατόμου, του εργάτη, που δεν άφησε κάποιο επίσημο χνάρι, όπως ίσως θα ήθελε η κοινωνία.

Το έργο του γλύπτη Giuseppe Rito, τοποθετήθηκε τον Σεπτέμβρη του 1984, και είναι από εκείνα που δίνουν μια ευκαιρία προβληματισμού στον περαστικό, αφού μπορεί να αναθεωρήσει τις απόψεις του για την δύναμη, την επιμονή και τελικά τη σπουδαιότητα ενός ανώνυμου εργάτη.

Μοιραία επιστρέφω στους δικούς μας, στην πολυπληθή παροικία των καρπαθίων λατόμων της Πεντέλης. Και στους μεταλλευτές του Λαυρίου.  Σχεδόν από την αρχή, όσο μαθαίνω για αυτό το σκληρό επάγγελμα, γεμίζω απορίες. Τις απαντήσεις από τα ερωτήματα γνωρίζουν μονάχα όσοι ανάπνευσαν τη μαρμαρόσκονη. Και το μεταλλείο. Την μεταλλευτική στοά. Οι υπόλοιποι μπορούμε να πατάμε ή να καμαρώνουμε ένα άψυχο κομμάτι μάρμαρο. Η να θαυμάζουμε ένα όμορφο χρωματιστό ορυκτό του Λαυρίου.  Σπάνια μιλάμε για εκείνους που το έσυραν από το βουνό, αλλά πολύ συχνά μνημονεύουμε γλύπτες που το έκαναν τέχνη…

Τι αξίζει περισσότερο η αλήθεια της τέχνης ή η αλήθεια των απλών ανθρώπων; αναρωτιέται ο λογοτέχνης Λ. Σεπουλβέδα.

Οι πιο θαρραλέοι Καρπάθιοι, συνήθως οι υστερότοκοι, άφηναν τα μικρά χωράφια και τα αιώνια αναστέμματα. Κουνούσαν μαντήλια και μέσα στο δάκρυ και ένα βουβό πόνο, αναχωρούσαν για τη ξενιτιά. Αναζητούσαν την τύχη, μοναδικό εφόδιο η ευχή μιας μάνας, και η αγωνία της φαμίλιας, που περίμενε κάτι από το μηνιάτικο. Μικρή σημασία είχε η απόσταση. Σε όποια μακρινή ήπειρο, σε όποια άγνωστη πατρίδα βρέθηκαν, προσπάθησαν να την κατακτήσουν. Ενώ η απουσία προκαλούσε μια ιδιόμορφη δέσμευση σε κάθε Καρπάθιο, αφού έδενε ακόμη πιο σφιχτά τη ψυχή του πάνω στα βράχια του νησιού.

Η δουλειά του λατόμου στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα ήταν εξαιρετικά δύσκολη και απαιτούσε μεγάλη μαεστρία και προσοχή από τους μαστόρους.

Τις περισσότερες φορές ένα λάθος ήταν και το τελευταίο για τον εργάτη, που πάλευε με μια πέτρα.

Δείτε εδώ τις απαντήσεις που δίνει για το επάγγελμά του ο Αλέκος Καμαράτος, λατόμος, ο οποίος δούλεψε κατά σειρά στον Μαραθώνα, το Διόνυσο, την Ερέτρεια, το Λαύριο, αλλά και στη Πεντέλη:

Μουσεία και μνημεία ανώνυμων λατόμων στην Ελλάδα

Και τότε κατάλαβα, για άλλη μια φορά, πώς η αλήθεια των απλών ανθρώπων αξίζει πιο πολύ από τις αλήθειες της τέχνης…


«Αλούλα» περιοχή Διονύσου-Πεντέλης

Το Αλούλα, από το όνομα παλιού εργολάβου του λατομείου, είναι παλιός λατομικός χώρος στην περιοχή Διονύσου Πεντέλης, του οποίου οι εργασίες σταμάτησαν την περίοδο του 1940.Το 1994 η εταιρεία «Λατομεία Διονύσου Πεντέλης» αποφάσισε να αποκαταστήσει το χώρο και να μετατρέψει το παλιό λατομείο, στη θέση Αλούλα, σε χώρο αναψυχής και παράλληλα ανάδειξης της ντόπιας λατομικής τέχνης.

Οι εργασίες αποκατάστασης στο Αλούλα , από ένα συνεργείο Παριανών παλιών λατόμων, που πριν αρχίσουν να εργάζονται στην εταιρεία, δούλευαν στην νότια πλευρά της Πεντέλης.

To παλαιό καθολικό της Μονής Λατόμου, γνωστό σήμερα ως Ναός του Οσίου Δαβίδ, είναι παλαιοχριστιανικό μνημείο της Θεσσαλονίκης.

Βρίσκεται στην Άνω Πόλη, στο τέλος της οδού Αγίας Σοφίας. Ο ναός ήταν αρχικά αφιερωμένος στο Χριστό Σωτήρα ή κατ’άλλους στον Προφήτη Ζαχαρία, ενώ το όνομα Όσιος Δαβίδ του αποδόθηκε λανθασμένα στην αρχή του περασμένου αιώνα και επικράτησε από τότε.

Ανδριάντας ανώνυμου λατόμου Τήνου

Τον Αύγουστο του 2010 έγιναν τα εγκαίνια ένος καλλιτεχνικού πάρκου αφιερωμένο στον ανώνυμο λατόμο που δούλεψε στην εξόρυξη του πράσινου μάρμαρου στα λατομεία της Τήνου. Το πάρκο αυτό βρίσκεται στη κοινότητα Πανόρμου Τήνου στον δρόμο ανάμεσα στα χωριά Μαμάδο και Μαρλά σε ένα σημείο με καταπληκτική θέα.

Ο καλλιτέχνης που φιλοτέχνησε τον ανδριάντα του ανώνυμου λατόμου τις προτομές του Χαλεπά και του Σκαλκώτα και είχε και την εποπτεία διαμόρφωσης του χώρου λέγεται Καγιώργης Γιάννης,γλύπτης, γέννημα θρέμα της έξω μεριάς της Τήνου, όπως λένε οι ντόπιοι τα χωριά της κοινότητας Πανόρμο

Μνημείο λατόμων Μοναστηράκι Δράμας

Σκέψη και στόχος του Δήμου Δράμας, είναι η δημιουργία ένα μουσείο λατόμων, το Μοναστηράκι και μερικά ακόμη παλιά, ντόπια χωρία, συγκεντρώνουν την ιστορία του μαρμάρου και θέλουν να την αναδείξουν μέσα από ένα μουσείο. Ένας από τους πρωτεργάτες της δημιουργίας του σημερινού μνημείου στο Μοναστηράκι Δράμας είναι ο Δημήτρης Βασλής ο οποίος έστησε και το «μνημείο των λατόμων». Κάθε χρόνο, του Αγίου Χαραλάμπους, στις 10 Φεβρουαρίου τελείται την επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη των αποθανόντων λατόμων.

Λίγα λόγια για τους Kαρπάθιους λατόμους

Σήμερα, η ημέρα του Ελληνα Μεταλλωρύχου

Σχετικά Άρθρα