Μια χώρα στην Αφρική κι ένας πόλεμος, συνηθισμένα πράγματα. Ένας πόλεμος στην κεντρική Αφρική που μαίνονταν επί 8 χρόνια και κόστισε 5 εκατομμύρια ζωές. Μια χώρα, το Κονγκό, μεγάλη σαν τη Δυτική Ευρώπη και πλούσια, πολύ πλούσια, σε ορυκτά και μεταλλεύματα πολύτιμα για την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών. Οι αφορμές του πολέμου πολλές. Αλλά η αιτία ουσιαστικά μία: ο έλεγχος των μεταλλευμάτων, των πολύτιμων λίθων, των διαμαντιών, του χρυσού, του κασσίτερου και του coltan. Μια αιτία βαθιά ριζωμένη όμως στον κόσμο μας, στο δυτικό κόσμο, στην ψηφιακή νέα εποχή: στο τηλεκοντρόλ της τηλεόρασης, στο κινητό τηλέφωνο, στο φορητό υπολογιστή, στο κολιέ πολύτιμων λίθων, οπουδήποτε τοποθετούνται τα υλικά που εξορύσσονται εκεί.Ένας φίλος από το Κονγκό, ο Κalontzi Duba (eddy), συμμαθητής κάποτε στο Πολυτεχνείο, είναι κατηγορηματικός: «στην πραγματικότητα, η δίψα για τους πόρους του Κονγκό ήταν η αιτία για την εισβολή της Ρουάντα. Το σχέδιο ήταν η κατάληψη των ορυχείων και η αναδιανομή του φυσικού πλούτου. Αλλωστε ο στρατός της Ρουάντα δεν κατευθύνθηκε στις περιοχές όπου είχαν τις βάσεις τους οι αυτουργοί της γενοκτονίας, αλλά φρόντισε να καταλάβει τα ορυχεία και να εξαναγκάσει τον πληθυσμό να σκάβει, αυτή τη φορά για λογαριασμό της». Ο Εddy δικαιώθηκε και πάλι. Και η ληστρική εισβολή ήταν τόσο επικερδής: η παγκόσμια ζήτηση για το κόλταν αυξήθηκε λόγω της επιτυχίας του PlayStation. Η επείγουσα ζήτηση για μεγάλες ποσότητες του μετάλλου διεθνώς, ανέβασε τις τιμές, κάτι που εντατικοποίησε και τον πόλεμο…
Ηταν ο ίδιος o eddy που είχε πει κάποτε, όταν μαθητές καθόμασταν στα ίδια θρανία στο αμφιθέατρο του Γκίνη: «εκεί στη χώρα μου δεν έχει σημασία ποιος κυβερνάει, ο Λουμούμπα, ο Μομπούτου, ο Καμπίλα ή ο βέλγος βασιλιάς Λεοπόλδος ο 3ος. Και η ζωή στοιχίζει λιγότερο από μια ουγκιά χρυσό…»
Τα θύματα όμως δεν ήταν μόνο οι ανθρώπινες ζωές. Στην περιοχή της εξόρυξης του κολταν περιλαμβάνεται το εθνικό πάρκο Kahuzi Biega που αποτελεί την πατρίδα του υπό εξαφάνιση γορίλλα της κεντρικής Αφρικής. Το πάρκο περιορίστηκε στα μισά εκτάρια από την εκτεταμένη επιφανειακή εξόρυξη, η τροφή για τα σπάνια άγρια ζώα περιορίστηκε επίσης και σαν να μην έφτανε αυτό, η πείνα λόγω αύξησης του τοπικού πληθυσμού, οδήγησε στην εξόντωση των ζώων ώστε να χρησιμοποιηθούν ως τροφή των πεινασμένων μεταλλωρύχων... Την τεράστια οικολογική καταστροφή στα οικοσυστήματα των περιοχών ακολούθησε η βία, η απληστία, η ανθρώπινη εκμετάλλευση, ο πόλεμος..
Πάνω από 90 στους 100 στην Ελλάδα δεν γνωρίζουν τι είναι το coltan. Ούτε καν οι σχετικοί επιστήμονες. Όμως σχεδόν το 100% το έχουν ..χρησιμοποιήσει. Το coltan (colombo, tantalite) είναι ταντάλιο με προσμίξεις νιοβίου. Χρησιμοποιείται, μετά από επεξεργασία, στην κατασκευή μικροσκοπικών ηλεκτρονικών καλωδίων και θεωρείται απαραίτητο υλικό για την κατασκευή πυκνωτών (capacitors) δηλ. μεταλλικών ελασμάτων που ελέγχουν την ένταση του ρεύματος και αποθηκεύουν ενέργεια. Είναι εξαιρετικά ανθεκτικό, τόσο στις υψηλές, όσο και στις χαμηλές θερμοκρασίες. Υπάρχει στα κινητά μας τηλέφωνα, τον φορητό υπολογιστή, το περίφημο PlayStation, τα DVD player και το 80% των παγκόσμιων αποθεμάτων του βρίσκονται στο υπέδαφος του Κονγκό.Το κόλταν εξορύσσεται με τα χέρια, όπως κάποτε εξορυσσόταν ο χρυσός από τους goldrushers στην Καλιφόρνια του 19ου αιώνα. Η τιμή του αυξήθηκε ραγδαία μετά την εξάπλωση του PlayStation, οπότε έφτασε τα 600 δολ. το κιλό, για να ισορροπήσει αργότερα στα 100 περίπου δολ. το κιλό. Οι μεταλλωρύχοι κερδίζουν περίπου 200 δολ. το μήνα. Όμως αυτά είναι πολλά αν τα συγκρίνει κανείς με τα 10 το πολύ δολ. που κερδίζει ένας απλός κονγκολέζος εργάτης ο οποίος απασχολείται σε άλλες δραστηριότητες. Αυτός είναι ο αληθινός κόσμος… του κόλταν, του black gold rush όπως λέγεται…
Και ο δικός μας; Ο κόσμος μας, ο δυτικός πολιτισμένος κόσμος, δεν επηρεάζεται τελευταία από μεταλλευτικές εξάρσεις και gold rushes. Το περίφημο gold rush του 19ου αιώνα, έχει καταχωνιαστεί σε κάποιες ασπρόμαυρες σελίδες της αμερικάνικης και παγκόσμιας ιστορίας, λαμπρές αλλά και μελανές συνάμα.. Ετσι οι καταναλωτές στον ψηφιακό κόσμο μας, εξεπλάγησαν όταν έμαθαν ότι το αγαπημένο μας κινητό, καταστρέφει τα δάση και τα πλούσια οικοσυστήματα της Αφρικής. Εξαιτίας του κόλταν…και γενικότερα της κακής διαχείρισης του ορυκτού πλούτου. Ετσι είναι αν έτσι νομίζετε..
Tο αποτέλεσμα πάντως είναι το ίδιο: τα παιδιά του Κονγκό στέλνονταν με το ζόρι στα ορυχεία, έτσι ώστε τα παιδιά στην Ευρώπη και την Αμερική να μπορούν να σκοτώνουν φανταστικούς εξωγήινους από τα δωμάτια τους. Αυτός είναι ο αληθινός κόσμος… όχι του κόλταν, αλλά ο δικός μας.
Πόσο "gorilla safe" είναι το κινητό που κουβαλάμε μαζί μας καθημερινά και πόσο ευτυχισμένος μπορεί να είναι ένας πατέρας που δωρίζει play station στη γιορτή του παιδιού του; Αλήθεια, είναι εξαιρετικό συναίσθημα να μπορείς να αγοράζεις και να προσφέρεις την ευτυχία στα παιδιά… Aλήθεια φίλοι μου τώρα που μάθαμε για το κινητό μας, είμαστε έτοιμοι να το απενεργοποιήσουμε από αύριο; Μαζί με το τηλεκοντρολ, το PlayStation και τον φορητό υπολογιστή;Μήπως θα προτιμήσουμε να πούμε «ας πάψουν οι κακές μεταλλευτικές εταιρείες να το εξορύσσουν, οπότε κι εμείς θα πάψουμε να το καταναλώνουμε;»
Ας είναι, μπορεί ο κόσμος να είναι «απλός» κατά τον Σεφέρη, αλλά όχι απλοϊκός. Κι ακόμη είναι πολύπλοκος, όταν αρχίσει κανείς να σκέφτεται, να βγαίνει έξω από τον μικρόκοσμό του και να κάνει συσχετισμούς. Να βλέπει και τις δύο μεριές του «νομίσματος», της ανάπτυξης και της τεχνολογίας. Κι αν μάλιστα έχει και ιστορική μνήμη, τότε τα πράγματα γίνονται επικίνδυνα για την ψυχική του υγεία..
Δυστυχώς το Κονγκό (και το κολταν) αποτελεί μια περίπτωση, μια κορυφή..Πριν το Κογκό ήταν η πλούσια σε διαμάντια Σιέρρα Λεόνε, και πιο πριν η Ρουάντα, που είναι «η πέτρα του σκανδάλου» και στον συγκεκριμένο πόλεμο στο Κονγκό.Και ο κατάλογος είναι μακρύς… Αφγανιστάν, Αγκόλα, Ινδονησία, Μπούρμα, Κολομβία, Αρκτική..Σμαράγδια, διαμάντια, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ρουμπίνια, χρυσός, κοβάλτιο, πολύτιμοι λίθοι..Τα παραπροϊόντων των πολέμων.. Και στο βάθος υπάρχει μόνο μια λέξη Υποκρισία..
[του Πέτρου Τζεφέρη] [by Dr.Tzeferis Peter]
