ΓΕΩΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ/ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟ ΛΑΥΡΙΟ

Το Λαύριο Φέγγει: oι στοές και τα μεταλλεία του Λαυρίου

File:FREAR SERPIERI.JPG
Frear “serpieri”, Lavrion, Attica, Greece.

Με τη γενική ονομασία “μεταλλεία Λαυρίου” φέρεται μια σειρά μεταλλείων και μεταλλευτικών εγκαταστάσεων που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή του Λαυρίου και έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης επί περίπου 5.000 χρόνια. Τα μεταλλεύματα του αργύρου στη περιοχή του Λαυρίου είναι κυρίως μεταλλεύματα μολύβδου και αργύρου. Τα μεταλλεία στην περιοχή του Λαυρίου είναι από τα αρχαιότερα μεταλλεία στον Ελλαδικό χώρο. Η μεταλλευτική δραστηριότητα σε αυτά χρονολογείται από το 3.000 π.Χ., (ίχνη εξορύξεως χαλκού στην περιοχή Θορικού).

Τα σημαντικότερα μεταλλεία βρίσκονται στην περιοχή του οικισμού Πλάκα, περίπου 6 χλμ. βόρεια του Λαυρίου, και στην περιοχή Καμάριζα ή Αγίου Κωνσταντίνου, 5 χλμ δυτικά της πόλης. Διάσπαρτα σε όλη την περιοχή βρίσκονται εκατοντάδες μικρά μεταλλεία, φρέατα, στοές και διανοίξεις, οι περισσότερες με διεύθυνση από Βορρά  προς Νότο προς την περιοχή του Σουνίου. Πολλές εκβολάδες βρίσκονται σε κοιλώματα ή επί της ακτής της Λαυρεωτικής, ενώ η επίδραση του θαλασσινού νερού στα κατάλοιπα των αρχαίων εξορύξεων έχει δημιουργήσει πολλά ορυκτά, ορισμένα από τα οποία ανευρίσκονται τυπικά στην περιοχή και την χαρακτηρίζουν (type localities). Άλλες περιοχές με μεταλλευτικές /εξορυκτικές δραστηριότητες είναι η Έλαφος, ο Θορικός, η Σουρέζα, το Βρωμοπούσι, ενώ εκτείνονται μέχρι την περιοχή του Σουνίου.


Υπάρχουν εκατοντάδες μικρά μεταλλεία, φρέατα, στοές και διανοίξεις με διάφορα χαρακτηριστικά τοπωνύμια ή ειδικότερες ονομασίες: τα μεταλλεία του Αδάμη αρ. 2, η Χριστιάνα, το Ζαν Μπατίστ, το Ιλάριον, το Ορυχείο Πλάκας αριθ. 80, το ορυχείο Σερπιέρι και Σούνιο, τα ορυχεία αριθ. 6 και 19 κλπ.

Εκτός από τα κατεξοχήν μεταλλεία η φύση επροίκισε την περιοχή με ορυκτά, τόσο αισθητικής όσο και επιστημονικής αξίας: τα παγκοσμίως μοναδικά ορυκτά της Λαυρεωτικής!

Δυστυχώς η  καταλήστευση των ορυκτών από την ανωτέρω περιοχή αποτελεί μια ιστορία παλαιά που όλοι την γνωρίζουν όμως κανείς φορέας δεν κάνει κάτι επί σειρά δεκαετιών, με αποτέλεσμα ελάχιστα να έχουν απομείνει μετά την τόσο μεγάλη και με διαχρονικό χαρακτήρα ληστρική εκμετάλλευση εκ μέρους ιδιωτών. Κοινό μυστικό είναι ότι τα ορυκτά αυτά δυστυχώς “εξορύσσονται” από δημόσια μεταλλεία και διακινούνται χωρίς νόμιμα παραστατικά σε ολόκληρο τον κόσμο. Το Λαύριο αχνοφέγγει μέσα από το κουφάρι του περιμένοντας να βρεθεί κάποιος να πονέσει πραγματικά τις γαλαρίες του και να αναδείξει  τον Πολιτισμό που αποπνέουν..

Οι γαλαρίες αυτές αποτελούν μνημεία της βιομηχανικής αρχαιολογίας και του μεταλλευτικού μας τεχνολογικού πολιτισμού. Θα πρέπει αφού διασφαλιστεί η ζωή των περιοίκων, των διερχομένων και κυρίως των “ορυκτοφίλων” (ή “ορυκτοθήρων”)  εν συνεχεία οι στοές αυτές θα πρέπει να αναδειχθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Και ενδεχομένως να προσπορίσουν οφέλη τόσο στην τοπική κοινωνία όσο και στο δημόσιο συμφέρον γενικότερα.

Ενα μέρος των στοών αυτών πρέπει να καταστεί ασφαλώς προσπελάσιμο και επισκέψιμο, όχι μόνο για τους διάφορους “συλλέκτες” που μπαινοβγαίνουν ανεμπόδιστα εδώ και δεκαετίες  με κίνδυνο της ζωής τους σε αυτές, αλλά ως ιστορική και εκπαιδευτική παρακαταθήκη στη νέα γενιά, ως ένα μνημείο της ανθρώπινης μεταλλευτικής εργασίας, η οποία χρήζει σεβασμού και περαιτέρω έρευνας στις μέρες μας. 
Το ΙΓΜΕ έχει κατά καιρούς υλοποιήσει πολλά ανάλογα προγράμματα ανάδειξης της γεωλογικής και μεταλλευτικής κληρονομιάς και μάλιστα ειδικότερα για την περιοχή του Λαυρίου, όπου είναι πλέον ώριμη η πρόταση ένταξής του στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO (www.unesco.org).
Επίσης σημαντική είναι και η δραστηριότητα του ΕΜΠ στον χώρο, για το οποίο πρόσφατα γιορτάστηκαν τα 20 χρόνια ενεργούς παρουσίας.

[του Πέτρου Τζεφέρη] [by Tzeferis Petros]

Σχετικά Άρθρα