Ειδικότερα, σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο, προϋπόθεση για την εκµετάλλευση των γεωθερµικών ρευστών, είναι η αναγνώριση της περιοχής ως γεωθερµικού πεδίου (βεβαιωµένου ή πιθανού, χαμηλής, μέσης ή υψηλής θερμοκρασίας) και η εν συνεχεία εκµίσθωσή του, κατόπιν προκήρυξης διαγωνισµού όπου θα καθορίζονται και οι περαιτέρω όροι για την διαχείρισή του. Βεβαίως υπάρχει και η δυνατότητα δημοπράτησης μη ερευνημένων περιοχών, αλλά ως μια κατ’ εξαίρεση διαδικασία με σημαντικό ρίσκο για τους επενδυτές. Σε κάθε περίπτωση, η όλη διαδικασία αναγνώρισης και εν συνεχεία δημοπράτηση προς εκμίσθωση Γ/Θ πεδίων είναι χρονοβόρα, πολύπλοκη κι απαιτητική , η οποία δεν προσφέρεται για έναν µικρό επενδυτή ή αγρότη αλλά όπως φαίνεται δεν έχει αποδειχθεί αποδοτική ούτε για μεγαλύτερα επενδυτικά σχήματα. Για του λόγου το αληθές, παρά το γεγονός ότι την τελευταία πενταετία έχουν ολοκληρωθεί στον τόπο μας διαγωνιστικές διαδικασίες για την εκμίσθωση των δικαιωμάτων έρευνας οκτώ (8) γεωθερμικών πεδίων υψηλής θερμοκρασίας, δεν έχει ακόμα υπογραφεί καμία σύμβαση και συνακόλουθα δεν έχει ξεκινήσει καμία ερευνητική δραστηριότητα. Επίσης, ελάχιστα είναι τα πεδία μέσης/χαμηλής θερμοκρασίας που έχουν δημοπρατηθεί από την Α.Δ Μακεδονίας-Θράκης και λειτουργούν (πχ. Εράσμιο Θράκης για υδροπονικά θερμοκήπια).Οι περισσότεροι συνδέουν την επενδυτική άπνοια στην Γεωθερμία με το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο, το μεγάλο χρηματοδοτικό και γεωλογικό ρίσκο και την ταυτόχρονη έλλειψη χρηματοδοτικών εργαλείων λόγω της οικονομικής κρίσης.
Αντιθέτως, τα πράγματα είναι διαφορετικά στην εφαρµογή των γεωθερµικών αντλιών θερµότητας (ΓΑΘ) για την θέρµανση και ψύξη κατοικιών (“αβαθής γεωθερμία“), όπου η διαδικασία είναι απλή χωρίς διαγωνισμούς αλλά και χωρίς μισθώσεις, µε µικρό αριθµό δικαιολογητικών που υποβάλλονται για την έκδοση της σχετικής άδειας στην οικεία Περιφέρεια, όπου βρίσκεται το ακίνητο. Η αλήθεια είναι ότι οι επενδύσεις σε αβαθή γεωθερμία αυξάνονται στην Ελλάδα με ετήσιους ρυθμούς της τάξης των 25%, την ίδια στιγμή που υφίσταται πλήρης ανυπαρξία στην αξιοποίηση των ρευστών υψηλής θερμοκρασίας (>90°C) αλλά και βραδυπορεία/στασιμότητα για τα ρευστά χαμηλής θερμοκρασίας (25-90°C).
Υπάρχει μια προβληματική που αφορά την διενέργεια (ή όχι) διαγωνιστικής διαδικασίας για την παραχώρηση του σχετικού δικαιώματος, όπως προβλέπει ο Ν.3175/2003, ειδικότερα στην περίπτωση που αναφερόμαστε σε Γ/Θ πεδία της χαμηλής ή μέσης ενθαλπίας (<90°C). Πολλοί εμπλεκόμενοι είτε από τη μεριά της διοικήσεως είτε των επενδυτών, θεωρούν ότι η χρήση και διαχείριση των πεδίων αυτών θα πρέπει να αδειοδοτείται μετά από απλό αίτημα των ενδιαφερομένων και ύστερα από εξέταση του σχετικού «φακέλου» (Δεσμευτικής Επενδυτικής Πρότασης), με κριτήρια τη σκοπιμότητα, την πληρότητα και την αξιοπιστία του εγχειρήματος. Στις περιπτώσεις των πεδίων υψηλής θερμοκρασίας για ηλεκτροπαραγωγή, όπου απαιτούνται βαθιές γεωτρήσεις και επενδύσεις εντάσεως κεφαλαίου κυρίως για τα αρχικά στάδια των ερευνών, δεν αμφισβητείται το καθεστώς της διαγωνιστικής διαδικασίας.
Τα κρίσιμα ερωτήματα που τίθενται είναι αν η μη διενέργεια διαγωνισμού και γενικότερα οι «εκπτώσεις» με σκοπό την απλοποίηση του θεσμικού πλαισίου α) εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον για έναν πόρο που αποτελεί δημόσιο αγαθό και έχει εξαιρεθεί υπέρ του δημοσίου από τον ΜΚ (Ν.210/73) και β) εξασφαλίζουν παράλληλα και δεν διακυβεύουν την βιωσιμότητα του πόρου.
Υπενθυμίζεται ότι ο προϋφιστάμενος Ν.1475/1984 (άρθρο 2), έδινε τη δυνατότητα της κατά προτεραιότητα μίσθωσης σε φορείς του δημοσίου τομέα, διάταξη δυνάμει της οποίας άλλωστε μισθώθηκαν στην ΔΕΗ τα Γ/Θ πεδία υψηλών θερμοκρασιών Μήλου, Νισύρου, Λέσβου και Μεθάνων, τα οποία έχουν τώρα –μετά την απόσχιση του κλάδου των ΑΠΕ- περιέλθει στην ΔΕΗ ΑΝ. Τα άρθρα 1-6 του Ν.1475/1984 που αφορούσαν τη Γεωθερμία καταργήθηκαν με τον Ν.3175/2003. Αλλά και ο ΜΚ (Ν.210/73) επιτρέπει πέραν της διαγωνιστικής διαδικασίας και την – υπό προϋποθέσεις- απευθείας μίσθωση ακόμη και για τα εξηρημένα «ορυκτά» υπέρ του δημοσίου (πχ. εκμίσθωση για λιγνίτη, όπως το κοίτασμα της Βεύης). Επιπλέον στην αδειοδότηση των «λατομικών ορυκτών» επί δημοσίων εκτάσεων επιτρέπεται η απευθείας μίσθωση τόσο για λατομεία βιομηχανικών ορυκτών όσο και για λατομεία μαρμάρων, εντούτοις στην περίπτωση αυτή πρόκειται για μη εξηρημένες υπέρ του δημοσίου Ορυκτές Πρώτες Υλες (ΟΠΥ). Προτεραιότητα για την απευθείας μίσθωση δίνεται εδώ στον πρώτο αιτούντα.
Όσον αφορά τη διαδικασία καθεαυτή, σε μερικές περιπτώσεις ακολουθείται το σύστημα υποβολής προσφορών μέσω διαγωνισμού (Η.Π.Α., Αυστραλία, Ελλάδα) και σε άλλες κατατίθενται αιτήματα με δεσμευτικές προσφορές (φάκελοι) για την έκδοση άδειας μετά από αξιολόγηση (Καλιφόρνια, Ισλανδία, Γερμανία). Σε ορισμένες περιπτώσεις δίνεται η δυνατότητα και των δύο. Για παράδειγμα, στις Φιλιππίνες, σύμφωνα με το Π.Δ. 1442 με τον τίτλο «Πράξη, που προωθεί την έρευνα και ανάπτυξη των γεωθερμικών πόρων», η κυβέρνηση μπορεί με ίδια μέσα να προβεί σε έρευνα για την εκμετάλλευση και ανάπτυξη γεωθερμικών πόρων ή να την αναθέσει, μέσω συμβολαίων, μετά από δημόσιο διαγωνισμό ή διαπραγμάτευση σε εταιρείες, οι οποίες θα πρέπει να έχουν τα τεχνικά και οικονομικά εχέγγυα, προκειμένου να αναλάβουν τη διεξαγωγή των εργασιών.Αλλά ας δούμε τι ισχύει στο εξωτερικό. Στις περισσότερες Χώρες, τόσο σε Ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, οι γεωθερμικοί πόροι ανήκουν στο κράτος, αλλά ακόμα και όταν ανήκουν σε φυσικά πρόσωπα (όπως πχ. στην περίπτωση της Ισλανδίας) η χρήση τους ρυθμίζεται μέσω αυστηρά καθορισμένων δημόσιων πολιτικών. Επίσης στις πλείστες των περιπτώσεων (πχ. στις Φιλιππίνες, στις ΗΠΑ κλπ) οι γεωθερμικοί πόροι χαρακτηρίζονται ως ορυκτά και κατηγοριοποιούνται στους ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους. Μάλιστα, στην Νέα Νότια Ουαλία, δεν υπάρχει ειδικό κανονιστικό πλαίσιο για τη γεωθερμία, αλλά τροποποιήθηκε ο ισχύων Μεταλλευτικός Νόμος, για να συμπεριλάβει τους γεωθερμικούς πόρους. Αντιστοίχως, στην Δυτ. Αυστραλία για την έρευνα και εκμετάλλευση του γεωθερμικού δυναμικού ισχύουν οι διατάξεις της πετρελαϊκής νομοθεσίας.
Με τη διαγωνιστική διαδικασία παρέχονται σε μεγάλο βαθμό τα απαραίτητα εχέγγυα ότι θα εξασφαλιστεί η διαφάνεια κι επιπλέον ότι η ανάδοχη εταιρεία, η οποία θα αναλάβει την εκτέλεση του σχετικού έργου έχει τη δυνατότητα της οικονομικής στήριξης του έργου. Από την άλλη μεριά η ολοκλήρωση των διαγωνισμών απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα, ειδικά όταν η συμμετοχή σε αυτούς είναι αθρόα, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η έναρξη των έργων.
Direct Utilization of Geothermal Energy 2015 Worldwide Review