Μεγάλος αριθμός ορυκτών χρησιμοποιούνται σήμερα στην προστασία του περιβάλλοντος και γενικότερα σε περιβαλλοντικές εφαρμογές.
Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένα ορυκτά που υπό προϋποθέσεις είναι δυνατόν να παρουσιάσουν τοξικό χαρακτήρα:
Κινναβαρίτης (cinnabar, HgS)
Πρόκειται για σημαντικό ορυκτό του υδραργύρου. Στην αρχαιότητα και μέχρι τον Μεσαίωνα με το όνομα “κιννάβαρι” χρησιμοποιούνταν ως φυτική χρωστική. Σήμερα χρησιμοποιείται στα θερμόμετρα, τα βαρόμετρα καθώς και σε μια σειρά από επιστημονικούς εξοπλισμούς.
Ως υδραργυρούχο ορυκτό είναι δηλητηριώδες αν καταπωθεί και ακόμη και η σκόνη του, αν θραυστεί, είναι επικίνδυνη όταν εισπνέεται. Δεν πρέπει, επίσης, να θερμανθεί, καθώς αναδίδει δηλητηριώδεις ατμούς υδραργύρου. Δεν διαλύεται στο νερό και, ως εκ τούτου, θεωρείται υλικό χαμηλής τοξικότητας, όταν βρίσκεται σε σχηματισμένους μεγάλους κρυστάλλους.
Φθορίτης (CaF2)Διαφανής και άχρωμος ή πράσινος, κίτρινος, κυανός, κόκκινος ή καστανός, ο φθορίτης (CaF2) είναι αναμφίβολα ένα πολύ όμορφο ορυκτό που βρίσκεται συνήθως στις φλέβες άλλων μεταλλευμάτων όπως το σίδηρο, τον άνθρακα και τον χαλκό.
Πρόκειται για ένα ορυκτό του ασβεστίου με χημικό τύπο CaF2. Η μεγάλη χρωματική του ποικιλία έχει ως συνέπεια να είναι από τα πλέον περιζήτητα από συλλέκτες ορυκτά, ενώ, λόγω της ποικιλοχρωμίας του και της εμφάνισης ζωνώδους χρωματισμού, χρησιμοποιείται και ως ημιπολύτιμος λίθος, παρά την χαμηλή του σκληρότητα.
Είναι το δεύτερο πιο κοινό στοιχείο στο φλοιό της Γης.
Το άμορφο διοξείδιο του πυριτίου χρησιμοποιείται σαν οικοδομικό υλικό, σαν πρώτη ύλη της βιομηχανίας του πυριτίου, του γυαλιού και των κεραμικών. Η συνηθέστερη χρήση της πηκτής πυριτίου είναι σαν απορροφητικό υγρασίας, μέσα σε συσκευασίες ευαίσθητων στην υγρασία αντικειμένων. Είναι τα γνωστά σακουλάκια που βρίσκονται μέσα σε θήκες φωτογραφικών μηχανών, ηλεκτρονικών εξαρτημάτων κλπ. Χρησιμοποιείται όμως και στα χημικά εργαστήρια καθώς και στην χημική βιομηχανία (επίσης σαν προσροφητικό υλικό).
Το κρυσταλλικό χρησιμοποιείται σαν ημιπολύτιμος λίθος και για κατασκευή ειδικών οπτικών οργάνων (επειδή δεν απορροφά την υπεριώδη ακτινοβολία). Χρησιμοποιείται επίσης, λόγω των πιεζοηλεκτρικών ιδιοτήτων του, σε εφαρμογές της ηλεκτρονικής.
Έρευνες συνδέουν την υψηλή έκθεση και εισπνοή σκόνης κρυσταλλικού πυριτίου με σημαντικό επαγγελματικό κίνδυνο που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ασθένειες του πνεύμονα. Οι σκόνες που περιέχουν ελεύθερο κρυσταλλικό διοξείδιο του πυριτίου παύουν να θεωρούνται αδρανείς και κατατάσσονται στις ινογόνες, οι οποίες είναι τοξικές και μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στην υγεία των εργαζομένων.
Υπάρχουν επικίνδυνα ορυκτά (II) ;
[επιμέλεια: Π. Τζεφέρη]