ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

Σπάνιες γαίες: Κινεζικό ή Σκανδιναβικό μοντέλο;

[Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος, Υπ. Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης – Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων*]

Οι μονίμως τρομολάγνοι χρησιμοποιούν ως εργαλείο τρομοκράτησης της Ελληνικής κοινωνίας για τις σπάνιες γαίες την περίπτωση της Κίνας. Στην Κίνα πραγματικά έχει συντελεστεί μία τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή. Όμως όσοι αναφέρουν ως παράδειγμα τρομοκράτησης την Κίνα δεν λένε την αλήθεια: στην Κίνα δεν υπάρχουν περιβαλλοντικοί κανονισμοί, δεν υπάρχουν κανονισμοί υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων, δεν υπάρχουν ορθές πρακτικές για την εκμετάλλευση ορυχείων. Άρα είναι ευκόλως κατανοητό πως όταν απουσιάζουν παντελώς οι κανονισμοί τότε θα υπάρξουν άσχημα αποτελέσματα.  Για φανταστείτε πχ. να θέλαμε να κατασκευάσουμε κτίρια στη χώρα μας χωρίς την παρουσία και την πιστή εφαρμογή ενός Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΓΟΚ). Μα φυσικά στον ελάχιστο σεισμό θα έπεφταν όλα τα κτίρια. Ή, να προσπαθούσαμε να οδηγήσουμε στους δρόμους χωρίς την παρουσία και εφαρμογή ενός Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Ή ακόμη περισσότερο, να πετούσαν τα πολιτικά αεροσκάφη χωρίς την παρουσία και την πιστή εφαρμογή κανόνων αεροπλοίας.

 Eπίσης, στην Κίνα υπάρχει μεγάλο πρόβλημα παράνομης εξόρυξης σπάνιων γαιών: το 1/3 των σπάνιων γαιών που φεύγουν από την Κίνα στο εξωτερικό (δηλαδή περίπου 43000 τόνοι σπάνιων γαιών!) προέρχονται από παράνομα ορυχεία. Ακόμη και σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης στο διαδίκτυο βρίσκει κανείς διαφημίσεις μεσαζόντων που πουλάνε παράνομα εξορυχθέντες σπάνιες γαίες! Η Κίνα μάλιστα για εμπορικούς λόγους-πόλεμος τιμών με τη Δύση-επιτρέπει την παράνομη εξόρυξη σπάνιων γαιών και κάνει τα στραβά μάτια. Άρα, είναι ευκόλως κατανοητό πως σε αυτά τα παράνομα ορυχεία δεν υπάρχει καμία πρόληψη για προστασία του περιβάλλοντος.

Δεν καταλαβαίνω λοιπόν, γιατί οι κινδυνολογούντες και τρομολάγνοι χρησιμοποιούν το παράδειγμα της Κίνας, ως υπόδειγμα-μοντέλο ανάπτυξης έργων σπάνιων γαιών; Γιατί δεν χρησιμοποιούν ως μοντέλο ανάπτυξης τη Σουηδία και τη Φινλαδία; Δύο χώρες των οποίων οι κοινωνίες φημίζονται για τις περιβαλλοντικές τους ευαισθησίες. Δύο χώρες στις οποίες το περιβάλλον πραγματικά παίζει σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητα των πολιτών. Έχω ζήσει στη Φινλανδία και το γνωρίζω αυτό από πρώτο χέρι.

Γιατί χρησιμοποιώ ως μοντέλα ανάπτυξης έργων εξόρυξης σπάνιων γαιών αυτές τις δύο χώρες;

Γιατί πολύ απλά σε αυτές τις Σκανδιναβικές χώρες, έχουν ολοκληρωθεί μελέτες σκοπιμότητας ή προ-σκοπιμότητας που αφορούν έργα εξόρυξης (και μεταλλουργίας) σπάνιων γαιών. Στη Σουηδία πρόκειται να χωροθετηθούν δύο έργα: το Norra Kerr και το Olserum, σύμφωνα με την καναδέζικη Τasman Metals Ltd που έχει αποκτήσει τα μεταλλευτικά δικαιώματα**. Το  Norra Kerr βρίσκεται 320 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σουηδικής πρωτεύουσας (Στοκχόλμης). Στη Φινλανδία πρόκειται να χωροθετηθούν τρία projects: το Korsnäs South, τοSiilinjärvi και το Laivajoki. Ωστόσο υποψήφια έργα βρίσκονται και σε άλλες περιοχές της Σουηδίας και της Φινλανδίας. Σας παραθέτω σχετικό χάρτη με τις περιοχές της Σουηδίας και της Φινλανδίας στις οποίες αναμένεται να  πραγματοποιηθούν και άλλα έργα εξόρυξης σπάνιων γαιών. Οι περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένες κοινωνίες της Φινλανδίας και της Σουηδίας έχουν αποδεχθεί λοιπόν το χαμηλό επίπεδο κινδύνου των έργων εξόρυξης σπάνιων γαιών και έχουν δώσει το πράσινο φως για τέτοια έργα. Έχουν συνυπογράψει δηλαδή την «κοινωνική άδεια εκτέλεσης» τέτοιων έργων («Social License to Operate»). Ένα είδος κοινωνικού συμβολαίου που υλοποιήθηκε ύστερα από συνομιλίες και αλληλοκατανόηση μεταξύ όλων των εμπλεκομένων μερών (stakeholders).  Όπως είναι γνωστό πως η Φινλανδία και η Σουηδία αποτελούν χώρες που παράγουν υψηλότατη τεχνολογία, έχουν υψηλότατα επίπεδα διαβίωσης και θεωρούνται χώρες πρότυπα. 

Γιατί λοιπόν οι κινδυνολογούντες και τρομολάγνοι δεν χρησιμοποιούν ως παράδειγμα αυτές τις δύο χώρες των οποίων οι λαοί πραγματικά είναι ευαίσθητοι σε θέματα περιβαλλοντικής προστασίας; Αναρωτιέμαι, οι αντίστοιχοι τρομολάγνοι της αρχαιότητας τί θα συμβούλευαν τον Περικλή σχετικά με την αξιοποίηση του Λαυρίου; Να μη προχωρήσει στην εξόρυξη χρυσού και μολύβδου γιατί δεν θα υπήρχε Ελλάδα; Ευτυχώς ο Περικλής ήταν αρκετά έξυπνος και δεν σταμάτησε σε τέτοιου είδους εμπόδια. Και θα έβαζε στο περιθώριο τους κινδυνολόγους. Γιατί ειδάλλως δεν θα υπήρχε η Ακρόπολη, ο αρχαίος Ελληνικός στόλος και η νίκη των Ελλήνων εναντίον των Περσών. Οι Αρχαίοι Έλληνες δεν φοβούνταν τους κινδύνους: τους σέβονταν!

* οι απόψεις είναι του συγγραφέως και μόνον
** Πληροφορίες για τα projects των Σπανίων Γαιών στη Σουηδία εδώ. Εγκεκριμένες Τεχνικές Μελέτες εδώ

Σχετικά Άρθρα