Είναι πλέον γνωστό κι έχει λάβει διαστάσεις σε όλη τη Βόρειο Ελλάδα, το ζήτημα των αρνητικών γνωμοδοτήσεων των τοπικών ΠΕΧΩΠ (επιτροπή που γνωμοδοτεί, στα πλαίσια του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, για ζητήματα του γεωργοκτηνοτροφικού τομέα) και των αρμοδίων τμημάτων Φυτικής και Ζωικής Παραγωγής της Περιφέρειας, για ζητήματα που αφορούν την έρευνα είτε μαρμάρων είτε βιομηχανικών ορυκτών σε δημόσιες εκτάσεις οι οποίες δηλώνονται παράλληλα και ως χώροι βόσκησης.
Σημειωτέον ότι οι αρνητικές αυτές γνωμοδοτήσεις δεν διαθέτουν πλήρη τεκμηρίωση και συγκεκριμένα στοιχεία κόστους – οφέλους που να αποδεικνύουν την πρόκριση της δραστηριότητας βόσκησης έναντι άλλων δραστηριοτήτων και στηρίζονται απλώς στην υποχρέωση που θεσπίζει ο Ν. 4264/2014 για την κατάρτιση “ψηφιακών περιγραμμάτων” και “διαχειριστικών σχεδίων βοσκής” με τα οποία οι εκτάσεις κρίνονται επιλέξιμες με απώτερο σκοπό την οικονομική ενίσχυση των κτηνοτρόφων.
Με τον τρόπο όμως αυτό δημιουργείται προηγούμενο, το οποίο οδηγεί σε αναστολή της εξορυκτικής δραστηριότητας ή και άλλων δραστηριοτήτων μέσω της προτεραιότητας που δίνεται στην ελεύθερη βόσκηση έναντι άλλων χρήσεων ή οποιαδήποτε άλλης ανθρωπογενούς δραστηριότητας.
Ας επιτραπούν ορισμένες παρατηρήσεις:
- Από τις διατάξεις των Ν. 4061/2012 (σχετικά άρθρα 2 και 26) και Ν. 4264/2014 (Άρθρο 60) τις οποίες επικαλούνται οι αρνητικές γνωμοδοτήσεις των Περιφερειακών Επιτροπών Χωροταξίας- Περιβάλλοντος (ΠΕΧΟΠ), ουδόλως θεσμοθετείται απαγόρευση ή προτεραιότητα συγκεκριμένων χρήσεων ή δραστηριοτήτων έναντι άλλων. Ειδικότερα, δεν προκύπτει προτεραιότητα της ελεύθερης βοσκής έναντι της εξορυκτικής δραστηριότητας αλλά αντιθέτως στα προβλεπόμενα από τον Ν. 4264/2014 διαχειριστικά σχέδια βόσκησης που καταρτίζονται για κάθε περιοχή αναφέρεται ρητά ότι σε αυτά “ρυθμίζεται χωρικά η βοσκή, σύμφωνα με τις υφιστάμενες και τις προκύπτουσες (άλλες) χρήσεις” (Ν. 4264/2014, άρθρο 60, παρ. 4).
- Οι Ορυκτές Πρώτες Ύλες (ΟΠΥ) συνδέονται μονοσήμαντα με τους χώρους στους οποίους αυτές εντοπίζονται και δεν είναι δυνατόν να μετατεθούν αφού συνδέονται άρρηκτα με τα γεωλογικά χαρακτηριστικά της περιοχής υπακούοντας σε μια “a priori” (από πριν) χωροθέτηση των κοιτασμάτων σε συγκεκριμένες θέσεις. Η ιδιότητά τους του αυτή θέτει περιορισμούς ως προς τη χωροθέτηση μιας εξορυκτικής μονάδας δεδομένου ότι αυτή πρέπει να εγκατασταθεί στο χώρο που υπάρχει το κοίτασμα. Η ανωτέρω ιδιαιτερότητα έχει ληφθεί υπόψιν στις σχετικές νομοθετικές διατάξεις και συγκεκριμένα στην παράγραφο 1α του άρθρου 12 του Ν. 2837/2000 (ΦΕΚ 178/Α), όπου ορίζεται σαφώς ότι: «O χώρος στον οποίο εντοπίζεται κοίτασμα μεταλλευτικών, βιομηχανικών ορυκτών και μαρμάρων, θεωρείται εκ του νόμου χωροθετημένο μεταλλείο ή λατομείο αντίστοιχα». Η ανωτέρω διάταξη νόμου εντάσσει αυτόματα την εξορυκτική δραστηριότητα στις προτεραιότητες σχεδιασμού χρήσεων γης.
- Στο Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Χώρας (άρθρο 7 (Β), ΦΕΚ Α’ 128/2008), γίνεται σαφής αναφορά α) στη διατήρηση της εξορυκτικής δραστηριότητας στις υφιστάμενες περιοχές εκμετάλλευσης αλλά και β) στη διασφάλιση της δυνατότητα επέκτασης σε περιοχές όπου εντοπίζονται νέα κοιτάσματα ή νέα ορυκτά.
- Επιπλέον της «από πριν» χωροθέτησης, οι Ορυκτές Πρώτες Ύλες (ΟΠΥ) χαρακτηρίζονται από «σπανιότητα» αλλά και από το γεγονός ότι είναι “εξαντλήσιμοι” και “μη ανανεούμενοι” . Tα ανωτέρω και η μεγάλη σημασία των ΟΠΥ έχουν ληφθεί υπόψιν τόσο στο Σύνταγμα της Χώρας (άρθρο 106 παρ. 1 και άρθρο 18 παρ. 1) όσο και στην εξαγγελθείσα από την Πολιτεία Εθνική Πολιτική για την αξιοποίηση των ΟΠΥ (ΕΒΕΑ, Φεβρουάριος 2012). Βασική αρχή της Ε. Πολιτικής είναι η ένταξη της εξορυκτικής δραστηριότητας στις προτεραιότητες του Χωροταξικού Σχεδιασμού της Χώρας. Η ένταξη της “εξόρυξης” στον χωροταξικό σχεδιασμό δραστηριοτήτων και χρήσεων γης και μάλιστα κατά προτεραιότητα, σημαίνει ότι θα πρέπει να επιτρέπεται η δυνατότητα εξέτασης της δραστηριότητας αυτής, διαφορετικά αυτή κινδυνεύει –λόγω του γεωγραφικού εντοπισμού της- να απολεστεί για πάντα. Σε κάθε περίπτωση ο στόχος είναι η συνύπαρξη με τις άλλες τομεακές αναπτυξιακές δραστηριότητες και όχι ο αποκλεισμός τόσο της συγκεκριμένης όσο και των υπολοίπων δραστηριοτήτων.
- Αλλωστε, η εξορυκτική δραστηριότητα επηρεάζει τομείς όπως η απασχόληση ειδικά στην περιφέρεια, η επαγγελματική κατάρτιση, η συγκράτηση του τοπικού πληθυσμού, η οικονομική ανάπτυξη και δημιουργία νέων δραστηριοτήτων κ.α. και ως εκ τούτου θα πρέπει να εξακολουθεί να λειτουργεί και να επεκτείνεται εντός του πλαισίου τήρησης της ειδικότερης λατομικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
Κατόπιν των ανωτέρω και για την διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος, οι χώροι όπου υφίσταται αίτηση για εντοπισμό μαρμάρου ή βιομηχανικού ορυκτού θα πρέπει να εξαιρούνται από τα αντίστοιχα περιγράμματα των χώρων βόσκησης που κρίνονται επιλέξιμα με σκοπό την ενεργοποίηση δικαιωμάτων κοινοτικών ενισχύσεων, ώστε να δοθεί η δυνατότητα εξέτασης χορήγησης συναίνεσης ερευνητικών εργασιών από την αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως των λόγων που δεν καταστεί δυνατή η χορήγηση αυτή, οι χώροι είναι πλέον ελεύθεροι να αποδοθούν σε άλλες χρήσεις.