[του Μάρκου Χαλκιαδάκη]
Η γη διατόμων ή διατομίτης είναι ένα ιζηματογενές πέτρωμα οργανικής (φυτικής) προέλευσης. Σχηματίζεται από την συσσώρευση τεράστιου αριθμού απολιθωμένων διατόμων. Πρόκειται για μονοκύτταρα φύκη με κυτταρικό τοίχωμα που εμφανίστηκαν την Ιουρασική περίοδο, πριν από περίπου 185 εκατομμύρια χρόνια. Ο αριθμός των ειδών που ανήκουν στα διάτομα δεν είναι απόλυτα γνωστός, αλλά πιστεύεται ότι σήμερα υπάρχουν περίπου 100.000 είδη, τα μισά από τα οποία είναι θαλάσσια. Οφείλουν το όνομά τους στο ότι πολλαπλασιάζονται με κόψιμο σε δύο ίσα μέρη. Σε ευνοϊκές συνθήκες μπορούν να πολλαπλασιάζονται δύο φορές τη μέρα.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ομάδας είναι το κυτταρικό τοίχωμα, με βασικό του συστατικό το διοξείδιο του πυριτίου.Τα φυτά αυτά ζουν σε γλυκά και σε θαλασσινά νερά. Παραμένουν κοντά στην επιφάνεια και αποτελούν ποσοστό του πλαγκτόν. Ως φυτό βρίσκεται στη βάση της τροφικής αλυσίδας και όταν απονεκρωθεί, αυτό που παραμένει είναι λεπτοί σκελετοί.. Ο διατομίτης βασίζεται στην εκχύλιση άμορφου διοξειδίου του πυριτίου από το νερό ώστε να χτίσει ένα δυνατό τοίχωμα από συμμετρικές τρύπες. Τα νεκρά άτομα βυθίζονται στο νερό, συσσωρεύονται και σχηματίζουν μεγάλες αποθέσεις, γνωστές ως γη των διατόμων .
ΜΟΡΦΗ
Το μέγεθος των οργανισμών κυμαίνεται από 2 έως 200 μm. Τα είδη της ομοταξίας έχουν χρώμα από κίτρινο έως καφέ και οφείλεται στην ύπαρξη των κίτρινων – φαιών καροτινοειδών χρωστικών τους
Το χαρακτηριστικό της ομοταξίας είναι το ανάγλυφο κυτταρικό τους τοίχωμα ή θήκη, όπως συχνά ονομάζεται, με κύριο συστατικό του το διοξείδιο του πυριτίου (SiO2)
Η θήκη δεν είναι απλή στη μορφή αλλά διάτρητη και μπορεί να φέρει περίπλοκες δομές όπως ραβδώσεις, αγκάθια, πόρους και προεξοχές σχηματίζοντας περίτεχνα σχήματα. Η θήκη των διατόμων είναι διαφανής και διαπερατή από το φως, ώστε οι οργανισμοί να μπορούν να δεσμεύουν την ηλιακή ενέργεια απαραίτητη για τη φωτοσύνθεση, ενώ οι πόροι επιτρέπουν τη διέλευση των διαλυμένων στο νερό αερίων και των θρεπτικών συστατικών μέσα και έξω από τα κύτταρα.
Οι κοινωνίες των διατόμων συχνά χρησιμοποιούνται ως βιολογικοί δείκτες σε προγράμματα παρακολούθησης της οικολογικής κατάστασης των υδάτων.Οι σκελετοί των νεκρών διατόμων αποτίθενται στον βυθό της θάλασσας και των λιμνών. Σχηματίζουν έτσι, με το πέρασμα των αιώνων ιζηματογενή κοιτάσματα, τα οποία λόγω γεωλογικών ανακατατάξεων συναντώνται σε διάφορα μέρη της γης.Πολλοί τα αναφέρουν σαν κοσμήματα της θάλασσας εξαιτίας των εντυπωσιακών εικόνων που δίνουν οι μορφές τους στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο.
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Η τυπική χημική σύσταση του ξηρού διατομίτη είναι: 80 – 90% πυρίτιο, 2 – 4% οξείδιο του αλουμινίου και 0.5 – 2% οξείδια του σιδήρου. Έχει υψηλό πορώδες, χαμηλή πυκνότητα, έχει εγγενή σταθερότητα (χημική και θερμική) και δεν περιέχει υπολείμματα ξένων συστατικών. Η πρώτη ύλη περνάει μια σειρά διαδικασιών: ξήρανση, άλεσμα, θερμοσυσσωμάτωση και ταξινόμηση με αέρα ώστε το τελικό προϊόν να αποτελείται κυρίως από πυρίτιο και είναι πρακτικά αδρανές. Καταλήγει σαν σκόνη λευκή-υπόλευκη που μοιάζει με ταλκ.
ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
Εξίσου εντυπωσιακές όσο οι μορφές τους, είναι και οι εφαρμογές που βρίσκουν οι διατομίτες. Η γη διατόμων είναι ιδανική στις επεξεργασίες, που χρειάζονται ένα υψηλό βαθμό καθαρότητας (π.χ. τρόφιμα, ποτά και φάρμακα). Χρησιμοποιείται στη χημεία ως ενισχυτικό διήθησης και διαύγασης. Βρίσκει εφαρμογές στο φιλτράρισμα του νερού σε πισίνες, στην διαδικασία επεξεργασίας πόσιμου νερού και σε δεξαμενές ψαριών αλλά και άλλων υγρών, όπως είναι η μπύρα και το κρασί. Μπορεί να φιλτράρει και τα σιρόπια, τη ζάχαρη και το μέλι χωρίς να αφαιρεί ή να αλλοιώσει το χρώμα, τη γεύση ή τις θρεπτικές ιδιότητες τους. Χρησιμοποιείται επίσης ως αποτρεπτικό συσσωμάτωσης, σαν πληρωτικό στα χρώματα και στα πλαστικά και στην παραγωγή προσροφητικών προϊόντων όπως οι προστατευτικές μάσκες προσώπου, σαν γυαλιστικό μετάλλων και καθαριστικό σε είδη υγιεινής
Στο μικροσκόπιο οι διατομίτες μοιάζουν σαν σπασμένα γυαλιά, λόγω των δομών που αναφέρθηκαν παραπάνω. Ο Διατομίτης προσκολλάται εύκολα στα σώματα των εντόμων καθώς περπατούν και σχίζουν το κηρώδες επίστρωμα τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αφυδατώνονται και τελικά να πεθαίνουν. Πρόκειται για ένα απόλυτα φυσικό προϊόν που μπορεί να σκορπιστεί στο σπίτι, στον λαχανόκηπο ή να τριφτεί στα κατοικίδια ζώα. Σημαντικό είναι ότι τα έντομα δεν μπορούν να αποκτήσουν ανοσία, δεδομένου ότι πρόκειται για μηχανική δράση και όχι χημική.Δρα αποτελεσματικά ενάντια στα: αράχνες, , μυρμήγκια, σκαθάρια, τσιμπούρια, μύγες των καρπών, ψύλλους, τετράνυχους, κατσαρίδες, σαλιγκάρια, κοριούς, γυμνοσάλιαγκες.Είναι 100% φυσικό προϊόν, αβλαβές για τον άνθρωπο και τα ζώα.
Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες τα διάτομα πρόκειται να φέρουν ανατροπές στην κατασκευή κοσμητικών ειδών, βαφών υφασμάτων. Όμως η πραγματική επανάσταση θα έρθει στα φωτοβολταϊκά συστήματα. Αυτό επειδή τα διάτομα έχουν την ιδιότητα να μετατρέπουν τα φωτόνια των ηλιακών ακτίνων σε διοξείδιο του τιτανίου, παράγοντας ηλεκτρισμό. Όμως, με μία τεράστια διαφορά: οτι τριπλασιάζουν την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια!
(Φωτo. Dr Paul Hatgreaves – Faye Darling)