Λατομείο ή Βοτανικός κήπος; διαλέξτε και τα δύο!

Δειτε πως ένα παλιό λατομείο στη Shanghai της Κίνας μετατρέπεται σε “βοτανικό κήπο”, επιστρέφοντας ένα υποβαθμισμένο φυσικό περιβάλλον ξανά στη φύση και συνιστώντας παράλληλα  τουριστική “αττραξιόν” για την περιοχή Songjian.

Πάνω από 6 χρόνια χρειάστηκαν για την διαμόρφωση του υψηλού μετώπου, τη φύτευση και την αναδιαμόρφωση του τοπίου, αλλά το τελικό αποτέλεσμα αποζημίωσε τους πάντες.

Κι αυτό διότι ο βοτανικός κήπος «Quarry Garden» αποτελεί πλέον ένα μοναδικό πολυεπίπεδο πάρκο με πλούσια βλάστηση, καταρράκτες και μια τεχνητή λίμνη στο κέντρο, ενώ μεταλλικοί διάδρομοι, που κάποτε ήταν ράμπες μεταφοράς υλικού, διατρέχουν διάφορα σημεία, φέρνοντας τους επισκέπτες στο… επίκεντρο της όασης!

«Ο κήπος συνεργάζεται στενά με το… λατομείο, καθώς το εγκαταλειμενο υψηλό μέτωπο του λατομείου δένει με το κέντρο της νέας δημιουργίας, και θα έλεγα πως ενσωματώθηκε πλήρως στη νέα του μορφή. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του φυσικού τοπίου διατηρήθηκε με επιτυχία, με την προσθήκη νερού και φυτών που ολοκληρώνουν την εικόνα», λέει ο υπεύθυνος του Κήπου.

Τί γίνεται όμως με την περιβαλλοντική αποκατάσταση των λατομείων στον τόπο μας; Οπου προφανώς δεν υπάρχει στις περισσότερες των περιπτώσεων το οικονομικό κίνητρο, υπάρχει όμως η υποχρέωση βάσει των διατάξεων του νόμου. Υποχρέωση του εκμεταλλευτή για αποκατάσταση βάσει των εγκεκριμένων ΜΠΕ η οποία δυστυχώς αν δεν πραγματοποιηθεί στον χρόνο που πρέπει και από τον ίδιο τον εκμεταλλευτή, καθίσταται από δύσκολη έως ακατόρθωτη σε ορισμένες περιπτώσεις.

Δυστυχώς κι ενώ σήμερα υπάρχουν περισσότερα εργαλεία που αφορούν την διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων (ΚΥΑ ΗΠ 39624/2209/Ε103/2009), την περιβαλλοντική ευθύνη (Ν. 4042/2012 Ποινική προστασία του περιβάλλοντος) και την αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημίας (ΠΔ 148/2009, Περιβαλλοντική ευθύνη για την πρόληψη και την αποκατάσταση των ζημιών στο περιβάλλον – Εναρμόνιση με την οδηγία 2004/35/ΕΚ ), εντούτοις δεν προκύπτει διαφοροποίηση ως προς το αποτέλεσμα, διότι η επέμβαση εδώ και η ενδεχόμενη ζημία στους εξορυκτικούς χώρους δεν αφορά μόνο τη διαχείριση των αποβλήτων (πεδίο εφαρμογής του ως άνω ΠΔ σύμφωνα με το άρθρο 4 και το Παράρτημα III του άρθρου 21), αλλά κυρίως την επέμβαση στο έδαφος και τους υπόλοιπους φυσικούς αποδέκτες. Αλλωστε στην περίπτωση των λατομείων αδρανών και μαρμάρων τα “παραπροϊόντα” είναι κατά κανόνα μη τοξικά και σε μεγάλο βαθμό δεν αποτελούν απόβλητα, αντιθέτως μπορούν να αποτελέσουν -υπό προϋποθέσεις- χρήσιμα υλικά.

Απαιτείται συνεπώς μια ολοκληρωμένη (αλλά προπάντων απλή, σαφής και αποτελεσματική) διαχείριση ως προς την διαδικασία αξιοποίησης των εγγυήσεων ειδικά στην περίπτωση που αυτές καταπίπτουν (ποιός ορίζει το ύψος των εγγυήσεων, ποιός φυλάττει τις εγγυήσεις, υπέρ ποίου γίνεται η κατάπτωση, από ποιόν φορέα και με ποιά διαδικασία και υλικοτεχνικά μέσα θα γίνεται η αποκατάσταση κλπ) ώστε αυτή να συντελεί στην ουσιαστική αλλά και καθ’όλα διαφανή διαδικασία αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημίας.


[του Πέτρου Τζεφέρη]