Πριν μερικές ημέρες πραγματοποιήθηκε στην Λεμεσό, στο πλαίσιο της Κυπριακής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διεθνής ημερίδα με θέμα «Τουρισμός & Πρώτες Ύλες/ Tourism & Raw Materials», με κύρια αναφορά στην σχέση και συμβολή της εξορυκτικής δραστηριότητας στην τουριστική ανάπτυξη.
Για άλλη μια φορά προέκυψε και τεκμηριώθηκε επιστημονικά η δυνατότητα αξιοποίησης των ιστορικών μεταλλείων/λατομείων σε εκπαιδευτικές, πολιτιστικές και γεω-τουριστικές εφαρμογές, παράλληλα με την παρουσία τρέχουσας παραγωγικής λειτουργίας στην ίδια περιοχή, γεγονός που δημιουργεί πρόσθετη οικονομική αξία, πολλαπλασιάζει το αναπτυξιακό αποτέλεσμα και ενισχύει το κοινωνικό και περιβαλλοντικό όφελος. Ήταν κοινή η διαπίστωση ότι τόσο ο αρχαίος πολιτισμός όσο και η σημερινή κοινωνική πρόοδος χαρακτηρίζονται από την έντονη και διαχρονική παρουσία των μετάλλων, των ορυκτών και των πετρωμάτων στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Παραδείγματα αποτελεσματικής συνύπαρξης, συνεργασίας και συμπόρευσης εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου και τουριστικής αξιοποίησης του μεταλλευτικού πολιτισμού υπάρχουν πολλά στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης και αλλού.
Στην Σουηδία, μερικά χιλιόμετρα ΒΔ της Στοκχόλμης, το ανενεργό μεταλλείο αργύρου της Σάλα (Sala Silvermine- Sala Silvermine: Ξενοδοχείο-ορυχείο!) λειτουργεί σήμερα σαν ξενοδοχείο, που έχει μετατρέψει τις υπόγειες στοές σε δωμάτια και χώρους εστιατορίου.
Ακόμη βορειότερα, το εγκαταλειμμένο λατομείο ασβεστόλιθου Νταλχάλα (http://www.dalhalla.se), αποτελεί έναν από τους διασημότερους χώρους συναυλιών και θεατρικών παραστάσεων. Στην περιοχή του αρκτικού κύκλου, η πόλη Γελίβαρε (http://www.gellivarelapland.se), στο περιβάλλον της οποίας λειτουργούν σήμερα μεταλλεία σιδήρου και χαλκού, όπως είναι αυτό του Άιτικ (Aitik), διαφημίζει το τίτλο της Μεταλλευτικής πρωτεύουσας της Ευρώπης που της δόθηκε και προσκαλεί όλους να την επισκεφθούν. Aitik Copper Mine, Sweden
Στην Φινλανδία, στο υπόγειο μεταλλείο ασβεστόλιθου Τίτιρι (Tytyri limestone mine) λειτουργεί σήμερα μουσείο και πολυτελέστατο εστιατόριο, που αποτελούν βασικό οικονομικό πόρο της ευρύτερης περιοχής. Στο περιβάλλον του μεγαλύτερου σε παραγωγή ευρωπαϊκού μεταλλείου χρυσού στο Κίτιλε της βόρειας Φινλανδίας, στους γειτονικούς Δήμους του Λέβι και Ροβανιέμι, η τουριστική βιομηχανία όχι μόνο ανθίζει, αλλά ενισχύεται από την μεταλλευτική παρουσία.
Στην Δανία και την Γροιλανδία ένα σπάνιο μεταλλείο κρυολίθου μετατρέπεται σε μουσείο, ενώ στην Νορβηγία, γεω-τουριστικό ενδιαφέρον για τους επισκέπτες παρουσιάζουν τα λατομικά κέντρα εξόρυξης και παραγωγής μυλόπετρας στον 17ο και 18ο αιώνα, και δομικών λίθων σαπουνόπετρας από την οποία έχουν κατασκευασθεί πολλές μεσαιωνικές εκκλησίες.
Στην Ιρλανδία εγκαταλειμμένα ανθρακωρυχεία και μεταλλεία μολύβδου και χαλκού αποτελούν υπόγεια μεταλλευτικά μουσεία και μνημεία βιομηχανικής κληρονομιάς, ενώ οι επιφανειακές υποδομές τους έχουν αναπαλαιωθεί και αξιοποιούνται τουριστικά.
Στην Πορτογαλία, τα ενεργό μεταλλείο παραγωγής χαλκού έχει μετατρέψει τις παλαιότερες εγκαταστάσεις σε λειτουργικά προσιτούς και επισκέψιμους χώρους συνδυάζοντας την εξορυκτική δραστηριότητα με γεω-τουριστικές δράσεις. Βόρεια του Πόρτο, στην μεταλλευτική περιοχή κασσιτέρου-βολφραμίου Ταμπουάκο (Tabuaco), η επενδύτρια εταιρία συνεργάζεται με τους οινοπαραγωγούς για την παραγωγή κρασιού που προβάλλει την μεταλλευτική του προέλευση και διατίθεται σήμερα από τις Αμερικανικές Αερογραμμές.
Στην Ισπανία είναι ευρύτερα γνωστό το μεταλλευτικό πάρκο Ρίο Τίντο με το περίφημο ορυκτολογικό μουσείο και το τρενάκι που μεταφέρει και ξεναγεί τους επισκέπτες σε όλη την περιοχή προγενέστερων εξορυκτικών δραστηριοτήτων . Στην Γαλικία της ΒΔ Ισπανίας τα περισσότερα δημοτικά τραγούδια της περιοχής Βιλανόβα αναφέρονται στην πολιτιστική κουλτούρα και παράδοση που συνδέονται με τα μεταλλεία κασσιτέρου-βολφραμίου που λειτούργεισαν από το 1918-1950.
Στην Σλοβακία, και συγκεκριμένα στην περιοχή Μπάνσκα Στάβνιτσα (Banska Stavnica) πραγματοποιούνται μεταλλευτικές παρελάσεις που συνοδεύονται από τον θεσμό εκλογής της «Σιδηράς Κυρίας», ενώ λειτουργεί και μεταλλευτική ακαδημία. Στην Τσεχία, οι πόλεις των ιστορικών μεταλλείων, που στον μεσαίωνα παρήγαγαν συνολικά 100 τόνους χρυσού, ονομάζονται Βασιλικές Μεταλλευτικές Πόλεις. Το μεταλλείο σιδήρου Eisenerz στην Αυστρία κοντά σε τουριστικό θέρετρο δέχεται κάθε χρόνο 70.000 επισκέπτες.
Στην Ρουμανία ο μεταλλευτικός τουρισμός και η μεταλλευτική αρχαιολογία αφορούν σε εξορυκτικές δραστηριότητες χρυσού που χρονολογούνται από περίπου 2000 χρόνια πριν. Στην υπό εκμετάλλευση χρυσοφόρο περιοχή Ρόσα Μοντάνια (Rosa Montagna) λειτουργεί μουσείο χρυσού που το επισκέπτονται περισσότεροι από 10.000 τουρίστες τον χρόνο, ενώ τις εντυπωσιακές ρωμαϊκές στοές εξόρυξης ορυκτού άλατος στην Τούρντα (Turda) τις επισκέφθηκαν 375.000 τουρίστες το 2011 και 350.000 το 2011. Salina Turda (Salt Mine Turda) FOTO/ VIDEO Salina Turda
Στην Κύπρο, το χωριό Μιτσερό είναι συνώνυμο με την εκμετάλλευση των πλούσιων κοιτασμάτων χαλκού. Η μεταλλευτική δραστηριότητα έγινε γνωστή για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στους κατοίκους του χωριού σε μια εποχή που η έννοια του σταθερού εισοδήματος για τους περισσότερους ήταν ένα άπιαστο όνειρο. Το χωριό αποκτά εξαιρετική, φήμη, ενώ ακόμη και σήμερα χρησιμοποιείται η προερχόμενη από εκεί έκφραση, «Έχει κούσπο (κασμά) στο Μιτσερό», όταν κάποιος ψάχνει απεγνωσμένα για εργασία.
Στην χώρα μας χαρακτηριστικά παραδείγματα γεωτουριστικής αξιοποίησης αποτελούν το μεταλλευτικό κέντρο του Λαυρίου, όπου αναδεικνύεται και εξιστορείται η αρχαιολογική μεταλλεία στην κλασσική Ελλάδα, και το μεταλλευτικό νησί της Μήλου, όπου η εξορυκτική δραστηριότητα ενισχύει και υποστηρίζει την τουριστική ανάπτυξη. Στο Λαύριο δρομολογούνται οι ενέργειες για την ένταξη της περιοχής στην κατηγορία των μεταλλευτικών γεωπάρκων της UNESCO, ενώ παράλληλα λειτουργεί ο θεσμός του Τεχνολογικού Πάρκου με έντονη εκπαιδευτική χρήση από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ). Το Λαύριο εντάχθηκε επίσης από την Ε.Ε. στις περιπτώσεις βέλτιστων πρακτικών σε ότι αφορά στην αποκατάσταση και επαναξιοποίηση εγκαταλειμμένων μεταλλευτικών χώρων. Στην Μήλο η τρέχουσα εξορυκτική δραστηριότητα, χρηματοδοτεί και λειτουργεί μεταλλευτικό μουσείο που προσελκύει περισσότερους από 10.000 επισκέπτες κάθε χρόνο, ενώ παράλληλα προβάλλει την βιομηχανική/μεταλλευτική κληρονομιά (π.χ. Θειωρυχεία), που αποτελεί βασικό αναπτυξιακό και πολιτιστικό γνώρισμα του νησιού. Η Μήλος είναι κυρίως η γεωλογική της ιστορία…
- Συνέχεια και πλήρες άρθρο του Ν. Αρβανιτίδη στο Green Minerals Towards sustainable resource management
- Π. Τζεφέρη: Μεταλλευτική Περιήγηση