Ο ελληνικός ορυκτός πλούτος, ο χορός των δισεκατομμυρίων και η Μεταλλευτική Εκτιμητική!!

Σε δεκάδες δισ. ευρώ υπολογίζεται η αξία των ορυκτών που αξιολογήθηκαν μέχρι τώρα από το ΥΠΕΚΑ, σε μια προσπάθεια καταγραφής και αξιολόγησης του συνόλου των δημόσιων μεταλλευτικών χώρων για τους οποίους υπάρχουν κοιτασματολογικά δεδομένα.  Επτά (7) από τους χώρους αυτούς, ανακοίνωσε, ότι επιδιώκει να εκμισθώσει το ΥΠΕΚΑ με άμεσους διεθνείς διαγωνισμούς. Ηδη η πρώτη προκήρυξη είναι γεγονός για την περιοχή του Κιλκίς (Μεταξοχωρίου, Βάθης, Γερακαριού, κλπ) όπου το εκτιμώμενο δυναμικό των αποθεμάτων χρυσού και χαλκού είναι της τάξης των 7 δισ. ευρώ. Αν συμπεριληφθούν και οι εκτιμήσεις για την γεωθερμία  και τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων και πετρελαίων τα παραπάνω νούμερα αυξάνονται με γοργούς ρυθμούς. Ξεκινούν από τα 20 δισ. €, αξία στην οποία εκτιμώνται τα «αναμενόμενα» 300 εκατ. βαρέλια πετρελαίου στα τρία «οικόπεδα» σε Πατραϊκό Κόλπο, Ιωάννινα και Κατάκολο και για τα οποία ξεκίνησε από το ΥΠΕΚΑ ο πρώτος γύρος παραχωρήσεων δικαιωμάτων ερευνών και εκμετάλλευσης. Επεκτείνονται στα 1,5 τρις ευρω ποσό στο οποίο εκτιμώνται τα συνολικά αποθέματα υδρογονανθράκων της χώρας από ομάδα γεωλόγων καθηγητών για να φτάσουν πάνω από 200 ή και 300 τρις, όπως ισχυρίστηκε μετά βεβαιότητας (!!) έλληνας δημοσιογράφος σχολιάζοντας μάλιστα στη δημόσια διαβούλευση για την εθνική μεταλλευτική πολιτική!

Καταρχήν, θα ήταν ευχής έργο να μπορούσαμε να εκμεταλλευτούμε στο έπακρο την ορυκτή μας παρακαταθήκη, προσφέροντας απασχόληση αλλά και πλούτο στον τόπο μας. Εντούτοις, επιτρέψτε μου να εκφράσω μια άποψη, όχι ακριβώς σκεπτικιστική αλλά περισσότερο τεκμηριωμένη, ώστε ο αναγνώστης να ενημερωθεί σφαιρικότερα και να μην «πλέει σε πελάγη ευτυχίας», θεωρώντας ότι ο Ορυκτός Πλούτος είναι κάτι που κόβεται από την γη μας ή εξορύσσεται offshore , πωλείται και αυτόματα μας προσπορίζει πακτωλό χρημάτων, εξοστρακίζοντας την κρίση με κάποιον …μαγικό τρόπο. 

Στις εκτιμήσεις που γίνονται σε χρηματική αξία πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί καθόσον η μεταλλευτική εκτιμητική είναι μια εξειδικευμένη επιστήμη. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι αξίες που φιγουράρουν στα πρωτοσέλιδα, στην περίπτωση που αποτελούν αποτέλεσμα υπολογισμού και όχι απλό αποκύημα της φαντασίας, δεν είναι παρά (απλή) εκτίμηση της περιεχόμενης στα κοιτάσματα συνολικής μεταλλικής αξίας με βάση τις τρέχουσες χρηματιστηριακές τιμές των μετάλλων.

Δεν έχουν δηλ. υπολογισθεί σε αυτήν ούτε τα ενδεχόμενα σφάλματα στην αποτίμηση των αποθεμάτων (σφάλματα που πρέπει να θεωρούνται δεδομένα όταν αρχίσει η δειγματοληψία με την όρυξη γεωτρήσεων με σκοπό την οριοθέτηση του κοιτάσματος!), ούτε εκείνα που αφορούν την εκτίμηση των οικονομικά εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων όταν επιλεγεί κι εφαρμοστεί συγκεκριμένη μέθοδος εκμετάλλευσης για συγκεκριμένο κοίτασμα, ούτε οι απώλειες επεξεργασίας του μεταλλεύματος (εμπλουτισμού, μεταλλουργίας κλπ.) με σκοπό την ανάκτηση συγκεκριμένου προϊόντος.

Είναι άλλωστε γνωστό, στους σπουδαστές του αντικειμένου, ότι κατά το σχεδιασμό της όποιας εξορυκτικής εκμετάλλευσης θα πρέπει να προσδιορίζεται η περίφημη οριακή περιεκτικότητα (cut-off grade), στην οποία εξισώνονται τα κόστη εκμετάλλευσης, επεξεργασίας και διάθεσης του τελικού προϊόντος με τα έσοδα από την πώληση αυτού. Όταν μάλιστα η περιεκτικότητα σε χρήσιμο συστατικό είναι μικρότερη από την οριακή περιεκτικότητα τότε το υλικό χαρακτηρίζεται ως άγονο, και δεν είναι προφανώς αποδεκτή η οικονομική εκμετάλλευσή του. Επιπλέον, δεν έχουν συνυπολογιστεί τα «σκιώδη» κόστη που αφορούν την αποκατάσταση περιβάλλοντος και την φάση του κλεισίματος αλλά και τα αντισταθμιστικά οφέλη προς τις τοπικές κοινωνίες, κοινωνίες,  στα μάτια των οποίων η συγκεκριμένη δραστηριότητα έχει αφεθεί να απαξιωθεί επί δεκαετίες.

Κι ακόμη σε όλους τους παραπάνω υπολογισμούς γίνεται ένα λογικό άλμα, προεξοφλούμε δηλαδή ότι θα καθετοποιήσουμε την παραγωγή και θα έχουμε τελικά προϊόντα με την μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία. Αυτό μπορεί να είναι το δέον γενέσθαι δεν αποτελεί όμως το σύνηθες.

Για παράδειγμα, ο περίφημος χουντίτης/υδρομαγνησίτης στα Λεύκαρα Κοζάνης, ακατέργαστος έχει αξία 30-40 ευρώ ενώ κατεργασμένος με πολλές χρήσεις ως πληρωτική ή χρωστική ύλη, 300 ευρώ. Και από τα δύο όμως νούμερα πρέπει να αφαιρεθούν τα κόστη εξόρυξης και επεξεργασίας αντίστοιχα.

Ο βωξίτης, επίσης, και οι πάνω από 2 εκατ. τον. που εξορύσσονται ετησίως, στην μεγαλύτερη βωξιτοπαραγωγό χώρα της ΕΕ (60% της παραγωγής εντός ΕΕ), δεν οδηγούνται όλοι στην καθετοποιημένη παραγωγή αλουμινίου αλλά πάνω από 800 χιλ. τον. εξάγονται αυτούσιοι χωρίς επεξεργασία. Το ίδιο συμβαίνει και στα περισσότερα βιομηχανικά ορυκτά και φυσικά στο λιγνίτη που ούτως ή άλλως οδηγείται στους ΘΗΣ της ΔΕΗ ΑΕ και δεν τιμολογείται.

Αρα, εν κατακλείδι, μιλάμε για υπερεκτιμήσεις (αν ληφθεί υπόψιν και το υπερδεκαετές ράλι των μετάλλων στα διεθνή χρηματιστήρια) που όμως διατηρούν την αξία τους, τηρουμένων των συνθηκών που προαναφέραμε.Ευτυχώς, στην περίπτωση της γεωθερμίας, ελλείψει περιεχομένου μετάλλου, έχει αποφευχθεί η προσπάθεια αποτύπωσης της προσδοκώμενης αξίας του ενεργειακού ρευστού πριν την αξιοποίησή του.

Τέλος, στα κοιτάσματα πετρελαίου-φυσικού αερίου τα προβλήματα εκτίμησης της αξίας τους είναι ακόμη δυσκολότερα, ελλείψει ερευνητικών δεδομένων, διότι το ελληνικό υπέδαφος χαρακτηρίζεται ως ανεξερεύνητο (terra incognita!), στο οποίο έχουν γίνει συνολικά ελάχιστες γεωτρήσεις (180 περίπου αν σκεφτεί κανείς ότι μόνο στην Αλβανία έχουμε πάνω από 2.500) ενώ οι σεισμικές έρευνες που κι αυτές μόνο για το Ιόνιο έχουν προκηρυχθεί, δεν επιτρέπουν ασφαλείς εκτιμήσεις.

Και στον τομέα αυτόν όμως τόσο τα ερευνητικά έργα όσο και τα έργα υποστήριξης και υποδομών κοστίζουν πάρα πολύ, και θα πρέπει να επενδυθούν πολλά χρήματα για να αποδειχθεί τελικά «χρυσοφόρο» το όποιο “οικόπεδο” υδρογονανθράκων.  Για παράδειγμα, η Κύπρος η οποία μετά τον εντοπισμό ενός σημαντικότατου κοιτάσματος (μέσου όρου 7 τρισ. κυβικών ποδιών!) στο «Οικόπεδο 12», εντάχθηκε και επισήμως στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, θα πρέπει ήδη να αρχίσει να εξετάζει, το πότε και με ποια χρήματα θα κατασκευάσει τερματικό σταθμό στο Βασιλικό της Λεμεσού (απ’ όπου με πλοία το φυσικό αέριο θα μεταφέρεται στις αγορές), ένα έργο του οποίου το κόστος υπολογίζεται σε 10 δισ. ευρώ!