ΕΞΟΡΥΚΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ/ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Εξορυκτική βιομηχανία και Βιώσιμη Ανάπτυξη

[του Πέτρου Τζεφέρη] [by Tzeferis Petros]

Η απαίτηση για μια ισορροπημένη προσέγγιση και σύνθεση οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραμέτρων για την διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης της εξορυκτικής βιομηχανίας είναι πλέον ευρέως τεκμηριωμένη. Η πρόκληση αφορά στον απρόσκοπτο και σε βάθος χρόνου εφοδιασμό με ΟΠΥ, ελαχιστοποιώντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα και παράλληλα διασφαλίζοντας τα αποθέματα και τις ευκαιρίες ανάπτυξης των επόμενων γενεών.

Συνεπώς, η εξορυκτική δραστηριότητα και γενικότερα η πολιτική για τις ΟΠΥ θα πρέπει να είναι συμβατή με την στρατηγική της βιώσιμης ανάπτυξης που έχει υιοθετηθεί από την ΕΕ. Η πολιτική αυτή επικεντρώνεται στη βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης, στην ασφάλεια της λειτουργίας των ορυχείων και την πρόληψη των ατυχημάτων, στην διαχείριση των αποβλήτων από την εξορυκτική βιομηχανία και την διαδικασία της ανακύκλωσης.

Αναλυτικότερα, οι κύριοι άξονες της πολιτικής σχεδιασμού για τις ΟΠΥ στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης είναι:

• Η εξασφάλιση της πρόσβασης στα κοιτάσματα με κατάλληλη πολιτική χωροταξικού σχεδιασμού καθώς και διεύρυνση και δικτύωση της γεωλογικής γνώσης.
• Αποδεκτή εξορυκτική και περιβαλλοντική αδειοδότηση.
• Ορθολογική διαχείριση των υπαρχόντων αποθεμάτων αλλά και έρευνα και ανάπτυξη της τεχνολογίας με στόχο αποδοτικότερους τρόπους εξόρυξης και επεξεργασίας.
• Ερευνα για ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων ΟΠΥ, χρήση εναλλακτικών υλικών προς υποκατάσταση υφισταμένων, ανάπτυξη νέων χρήσεων στα ήδη γνωστά προϊόντα, ανακύκλωση.
• Νομικό και διοικητικό πλαίσιο με το οποίο να ρυθμίζονται τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα που σχετίζονται με την πρόσβαση στα κοιτάσματα και ανάπτυξη μηχανισμού επίλυσης διαφορών.
• Εξασφάλιση συνθηκών ασφάλειας και υγείας στους χώρους εξορυκτικών εργασιών.
• Ορθολογική διαχείριση/αξιοποίηση των αποβλήτων (αποφυγή παραγωγής, ασφαλής αποθήκευση ή διάθεση ή επωφελής χρήση κλπ).
• Αποκατάσταση και φροντίδα μετά την ολοκλήρωση των εξορυκτικών εργασιών («σχέδιο κλεισίματος»)
• Παρακολούθηση κι έλεγχος εφαρμογής της νομοθεσίας

Η πολιτική βιώσιμης ανάπτυξης για τις ΟΠΥ πρέπει συνεπώς να εξασφαλίζει την εφαρμογή των ευρωπαϊκών οδηγιών, τους βασικούς άξονες της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τις πρώτες ύλες και τις προτεινόμενες «καλές πρακτικές» από πλευράς Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συνθέτοντας παράλληλα ένα νέο σύγχρονο πλαίσιο προσανατολισμού για την έρευνα και την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου.

Η υποκατάσταση, η επαναχρησιμοποίηση των ΟΠΥ, η χρήση ανακυκλούμενων υλικών, η αξιοποίηση παραπροϊόντων, υπολειμμάτων εξόρυξης και κατεργασιών, η ανακύκλωση κλπ, αποτελούν βασικές παραμέτρους για τη βιώσιμη λειτουργία της εξορυκτικής βιομηχανίας και μπορούν να συμβάλλουν περαιτέρω όχι μόνο στην προώθηση της συνολικής αποδοτικότητας στη χρήση των OΠΥ αλλά και στην μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές των ΟΠΥ. Ακόμη βοηθούν στην καλύτερη εξυπηρέτηση του ευρωπαϊκού στόχου της ασφάλειας του εφοδιασμού, στην μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και στους στόχους που αφορούν γενικότερα την κλιματική αλλαγή.

Πρέπει να αναφερθεί ιδιαίτερα η ανάγκη προώθησης της έρευνας για ανακάλυψη νέων εξελιγμένων υλικών που εξορύσσονται και χρησιμοποιούνται ως έχουν, είτε προκύπτουν ως προϊόντα δευτερογενούς επεξεργασίας ΟΠΥ ή αποτελούν απορρίμματα αυτών, η ανάδειξη νέων εμπορικών τύπων ΟΠΥ, η καινοτομική αξιοποίηση των ιδιοτήτων τους σε νέες χρήσεις με αύξηση της προστιθέμενης αξίας τους που μπορούν να επιφέρουν σημαντικά και μακράς πνοής οικονομικά αποτελέσματα στην ανταγωνιστικότητα της εξορυκτικής βιομηχανίας και την προσέλκυση νέων επενδύσεων.

Τέλος, η κοινωνική διάσταση της εκμετάλλευσης ΟΠΥ, αναδεικνύεται ως κρίσιμη παράμετρος της πολιτικής βιώσιμης ανάπτυξης. Η διαµόρφωση της κοινής γνώµης είναι ένα πολύ σηµαντικό στοιχείο για τη χάραξη πολιτικών διαχείρισης ορυκτών πόρων ενώ η συνύπαρξη μεταλλευτικών δραστηριοτήτων και τοπικών κοινωνιών αποτελεί σήμερα ζήτημα πολύπλευρης διεπιστημονικής προσέγγισης αλλά και ουσιαστικό στόχο που προωθείται μέσα από θεσμικά εργαλεία εντός της ΕΕ (σύμβαση του Aarhus για την περιβαλλοντική πληροφορία, οδηγία 2004/35/ΕΚ για την περιβαλλοντική ευθύνη, κλπ). Η πολιτική βιώσιμης ανάπτυξης ΟΠΥ πρέπει να αναγνωρίζει την ανάγκη για την προώθηση του κοινωνικού διαλόγου με όλους τους φορείς (τοπική κοινωνία, Μ.Κ.Ο. επιχειρήσεις, εργαζόμενοι, περιφέρεια, κεντρική και αποκεντρωμένη διοίκηση) με στόχο την εκχώρηση της «κοινωνικής άδειας» ως προϊόν συναινετικής διαβούλευσης, γεγονός που θα επιτρέψει παράλληλα στις επιχειρήσεις του κλάδου να είναι οικονομικά βιώσιμες σε βάθος χρόνου.

Σχετικά Άρθρα