ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ/ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ & ΛΑΤΟΜΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ

Οι Ορυκτές Πρώτες Υλες (ΟΠΥ) και το Σύνταγμα

Ορυκτές Πρώτες Υλες (ΟΠΥ, “Mineral resources”) είναι συγκεντρώσεις ορυκτών ή πετρωμάτων των οποίων τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά και οι ιδιότητες, δικαιολογούν την εκμετάλλευσή τους και το συνακόλουθο οικονομικό ενδιαφέρον για χρήση στη βιομηχανία, την ενέργεια, το εμπόριο.

Οι Ορυκτές Πρώτες Υλες (ΟΠΥ) ανήκουν στην ευρύτερη κατηγορία των φυσικών πόρων (“natural resources”) και μάλιστα των μη ανανεώσιμων φυσικών πόρων.

Σύμφωνα με το σύνταγμα της χώρας, άρθρο 106 παρ. 1, τα υπόγεια και υποθαλάσσια κοιτάσματα χαρακτηρίζονται εθνικός πλούτος, θεσπίζονται ειδικοί νόμοι γι’ αυτά, το δε κράτος πρέπει να λαμβάνει όλα τα επιβαλλόμενα μέτρα για την εκμετάλλευσή τους μέσα στο πλαίσιο της εθνικής οικονομικής ανάπτυξης, καθώς με τον τρόπο αυτό εξυπηρετούνται και διασφαλίζονται η κοινωνική ειρήνη και η προστασία του κοινού οικονομικού συμφέροντος.

Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 18 παρ. 1 του Συντάγματος «Ειδικοί Νόμοι ρυθμίζουν τα σχετικά με την ιδιοκτησία και διάθεση των μεταλλείων, ορυχείων, σπηλαίων, αρχαιολογικών χώρων και θησαυρών, ιαματικών, ρεόντων και υπογείων υδάτων και γενικά του υπογείου πλούτου».

Σύμφωνα λοιπόν με τις ως άνω συνταγματικές επιταγές το Μεταλλευτικό Δίκαιο είναι ειδικό, τα μεταλλεύματα είναι εθνικός πλούτος και αξιοποιούνται χάριν του δημοσίου συμφέροντος για την προαγωγή της εθνικής και περιφερειακής οικονομίας της Χώρας, γι’ αυτό και ο κοινός νομοθέτης χαρακτήρισε την εκμετάλλευση των μεταλλευμάτων ως δημοσίας ωφέλειας στο Μεταλλευτικό κώδικα (άρθρο 102).

Πράγματι κατά τη διάταξη του άρθρου 102 του Μεταλλευτικού Κώδικα (ΜΚ), η εκμετάλλευση των μεταλλείων (και του γεωθερμικού δυναμικού) χαρακτηρίζεται για την εφαρμογή των διατάξεών του ως δημόσια ωφέλεια. Αυτός ο νομικός προσδιορισμός επιτρέπεται λόγω αυτής ακριβώς της ένταξης των μεταλλείων στην έννοια του «εθνικού πλούτου», ενώ ο Μεταλλευτικός Κώδικας προβλέπεται ως ειδικό νομικό καθεστώς που προσδιορίζεται από το Σύνταγμα, σύμφωνα με το παραπάνω άρθρο 18. Η εκµετάλλευση των λατοµείων αδρανών υλικών, εντός των λατοµικών περιοχών, χαρακτηρίζεται επίσης ως δηµοσίας ωφελείας (άρθρο 3 του Β.2114/93).


Συνεπώς, οι εξορυκτικές δραστηριότητες αφορούν σε μία εθνικής σημασίας πηγή πλούτου με ειδική συνταγματική αναφορά που δεν πρέπει να αγνοούνται ως αναπτυξιακή προοπτική της χώρας, ενώ, εάν κριθεί ότι δια της εξορύξεως υπηρετείται υπέρτερο δημόσιο συμφέρον, ειδικές διατάξεις επιτρέπουν την αναγκαστική απαλλοτρίωση ακινήτων (άρθρο 128 του Μεταλλευτικού Κώδικα), με την εξορυκτική χρήση να λαμβάνει έτσι προτεραιότητα έναντι άλλων χρήσεων γης προκειμένου να εξυπηρετηθεί η εκμετάλλευση μεταλλείων, η οποία λογίζεται ως δημόσια ωφέλεια.
Τα μεταλλευτικά δικαιώματα δεν πωλούνται και δεν εκποιούνται από το Κράτος, παρά μόνο αξιοποιούνται μέσω μακροχρόνιας Παραχώρησης Μεταλλείου ή μέσω εκμισθώσεως.  Εντούτοις, τα δικαιώματα που παραχωρούνται από τον Μεταλλευτικό Κώδικα στον μεταλλειοκτήτη (υπεδάφους, απαλλοτρίωση ιδιοκτησιών κλπ) και τα οποία απορρέουν από την ως άνω αρχή (του δημοσίου συμφέροντος) δεν παραχωρούνται άκριτα, ανεξέλεγχτα και χαριστικά. Η τουλάχιστον έτσι πρέπει να συμβαίνει. Δίνονται κατόπιν ελέγχου εκ μέρους της πολιτείας  και σε καμία περίπτωση η «υπεδαφική ιδιοκτησία» δεν (πρέπει να) απολαμβάνει a priori προτεραιότητας έναντι της εδαφικής ιδιοκτησίας. Αποτελεί ένα αυτοτελές εμπράγματο δικαίωμα, εντελώς διακεκριμένο από την εδαφοκτησία. Πρόκειται για παράλληλες και ανεξάρτητες μορφές δικαιώματος που σε κάθε περίπτωση που τυχόν υφίσταται αλληλεπίδραση, επικάλυψη  ή διένεξη, υπάρχουν οι θεσμοθετημένοι φορείς από την πολιτεία και το σύνταγμα (δημόσια διοίκηση, ΣΤΕ, διοικητικά δικαστήρια) για να δώσουν τη λύση.

[του Πέτρου Τζεφέρη]

Σχετικά Άρθρα